بی‌توجهی قضایی به وضعیت وخیم جسمی و هشدارهای پزشکی
محمد بنازاده امیرخیزی، زندانی سیاسی سالخورده و ساکن تهران، توسط شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب به ریاست قاضی عموزاده به ۵ سال و ۸ ماه حبس تعزیری محکوم شد. این حکم پس از ابلاغیه هفته گذشته به او اعلام شده است.
سابقه پرونده
او در ۶ مرداد ۱۴۰۴ (۲۸ ژوئیه ۲۰۲۵) در یورش نیروهای امنیتی به منزلش بدون ارائه حکم قضایی بازداشت و به بازداشتگاه اداره اطلاعات قم منتقل شد. وی هفته‌ها در سلول انفرادی نگهداری شد، از دسترسی به وکیل محروم بود و تنها پس از چند ماه بازداشت با وثیقه آزاد شد.
محمد بنازاده امیرخیزی ساکن تهران، متأهل و پدر چند فرزند است. او در سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۵ نیز به دلیل حمایت از سازمان مجاهدین خلق بازداشت و مجموعاً حدود ۱۰ سال را در زندانهای اوین و گوهردشت گذراند. وی در ۲۴ تیر ۱۴۰۰ با پایان دوران محکومیت خود از زندان گوهردشت کرج آزاد شد، اما همچنان تحت محدودیت‌هایی از جمله حکم تبعید قرار داشت.
او از خانواده‌های آسیب‌دیده در دهه‌ی شصت است؛ نسلی که بارها قربانی سرکوب سیستماتیک دیکتاتوری حاکم شده‌اند. بازداشت دوباره‌ی وی، آن هم در سن بالا و با وضعیت سلامتی وخیم، نشان‌دهنده‌ی آن است که سران حکومت در مواجهه با صداهای منتقد، حتی کهنسالان و بیماران را نیز از آزار و تهدید مستثنی نمی‌داند.
بازداشت در ادامه‌ی سرکوب سیستماتیک
دستگیری و شکنجه‌ی محمد بنازاده امیرخیزی را باید در چارچوب سرکوب گسترده‌تر مخالفان و به‌ویژه خانواده‌های دادخواه دهه‌ی شصت ارزیابی کرد. او از بازماندگان همان خانواده‌هایی است که عزیزانشان در کشتارهای جمعی دهه‌ی ۶۰ توسط حکومت اعدام شدند و اکنون، پس از گذشت چند دهه، همچنان تحت فشار و تعقیب نهادهای امنیتی قرار دارند. بازداشت مجدد این فعال سیاسی، پیام روشنی از سوی حکومت به سایر خانواده‌های دادخواه است: «سکوت کنید یا هزینه‌ی بیشتری بپردازید.»
وضعیت جسمی و خطر جانی
محمد بنازاده امیرخیزی ۸۰ سال سن دارد و با مشکلات شدید پزشکی از جمله بیماری قلبی، پارگی مینیسک زانو، سرطان پروستات و ضعف ناشی از کهولت روبه‌رو است. پزشکان پیش‌تر بر ضرورت مراقبت پزشکی تخصصی و مداوم در مورد او تأکید کرده بودند. اجرای حکم سنگین زندان می‌تواند جان او را در معرض خطر جدی قرار دهد.
ابعاد حقوق بشری
پرونده او نمونه‌ای از رفتارهای مغایر با استانداردهای دادرسی عادلانه، محرومیت از وکیل، و استفاده از بازداشت انفرادی است که در اسناد بین‌المللی به‌عنوان رفتارهای نقض‌کننده حقوق بشر شناخته می‌شود. سن بالا و بیماری‌های متعدد او، معیارهای حداقلی حقوق زندانیان را نیز نقض میکند.
نقض آشکار حقوق بشر
پرونده‌ی محمد بنازاده امیرخیزی نمونه‌ای آشکار از نقض چندین ماده‌ی اساسی حقوق بشر است:
- حق آزادی و امنیت فردی ماده ۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر: بازداشت او بدون ارائه‌ی حکم قضایی و نگهداری در شرایط نامعلوم، نقض مستقیم این ماده است.
- حق دسترسی به دادرسی عادلانه ماده ۱۰: محرومیت از وکیل و دادرسی علنی به معنای سلب کامل حق دفاع است.
- حق برخورداری از مراقبت پزشکی ماده ۲۵: ممانعت از درمان بیماری‌های جدی و نادیده گرفتن وضعیت جسمی او، نقض این اصل اساسی محسوب می‌شود.
- ممنوعیت شکنجه و رفتار غیرانسانی ماده ۵: نگهداری طولانی در سلول انفرادی و فشارهای روانی، مصداق شکنجه سفید است.
واکنش‌ها و فراخوان‌ها
عفو بین‌الملل پیش‌تر درباره وضعیت این زندانی سیاسی هشدار داده بود و خواستار لغو فوری حکم و تضمین دسترسی او به درمان پزشکی مناسب شده است. با توجه به شرایط پزشکی وخیم و خطر جانی، فعالان حقوق بشر خواهان توقف اجرای حکم و آزادی فوری او هستند.
