همه تحولات ایران از جمله نقض حقوق بشر معطوف به اعتراضاتی است که از ۱۶ سپتامبر در سراسر ایران جریان داشته است.
از آنجا که حکومت ایران بسیاری از اقدامات را نه به طور علنی بلکه مخفیانه انجام می دهد و در رابطه با انتشار آمار شفافیتی ندارد، تهیه ارقام دقیق از ابعاد نقض حقوق بشر در ایران دشوار است و همه اطلاعات محدود به شواهد و مدارک و اطلاعاتی است که قادر به گردآوری آنها بوده ایم.
حق حیات
طبق آمار گردآوری شده توسط مانیتورینگ حقوق بشر ایران، طی ماه نوامبر حداقل ۵۴ تن از شهروندان در ایران اعدام شده اند.
از سوی دیگر اسامی حداقل ۵۵۵ تن گردآوری شده که در جریان اعتراضات سراسری به نحوی به دست نیروهای امنیتی کشته شده اند که حداقل ۱۷۵ تن از آنها در ماه نوامبر بوده است.
در میان کشته شدگان ۶۵ تن زیر ۱۸سال سن داشتند، از جمله یک کودک ۲ساله، ۳ دختربچه ۷ساله و یک دختربچه ۸ ساله و یک پسربچه ۱۰ ساله. اسامی حداقل ۶۰ زن در میان کشته شدگان وجود دارد.
یکی از نمایندگان مجلس رژیم از تبریز، علیرضا بیگی، گفت: این روزها حجم کشته‌شدگان در کشور بالاست و کسی نیست که توضیح بدهد چه کسانی این مردم را کشته، به آنها شلیک کرده و خانواده‌ها را عزادار می‌کنند. (اعتماد آنلاین – اول آذر ۱۴۰۱)
شلیک ساچمه ای به چشم معترضین و نقض حق تمامیت جسمانی
۱۴۰ پزشک متخصص چشم در نامه ای مورخ ۴ آذر ۱۴۰۱ نسبت به استفاده از گلوله‌های ساچمه‌ای در سرکوب معترضان در ایران هشدار داده‌اند. بنابر این نامه شمار زیاد افرادی که به خاطر اصابت گلوله‌های ساچمه‌ای و پینت‌بال به چشم‌هایشان به مراکز درمانی مراجعه کرده و برخی از آنها بینایی یک یا دو چشم خود را از دست داده‌اند.
بازداشت های خودسرانه
آمار بازداشت شدگان در جریان اعتراضات سراسری از ۱۴۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰ تخمین زده می شود.
مأموران اطلاعاتی و امنیتی با حمله به خوابگاه های دانشجویی و محل سکونت افراد آنها را می ربایند بدون اینکه حکم رسمی بازداشت داشته باشند. آنها همچنین بسیاری از شهروندان را پس از ضرب و شتم در جریان اعتراضات می ربایند. به طور مثال ۲۲ نفر در شهر سرابله ایلام، ۱۲ نفر در پیرانشهر و ۱۸ تن در مهاباد ربوده شده اند.
همچنین ظرف تنها ۱۱ روز دست‌کم ٢٥ شهروند از جمله ٥ کودک در شهر آبدانان از توابع استان ایلام توسط نیروهای حکومتی بازداشت و یا ربوده شده‌اند.
وضعیت زندان ها و بدرفتاری با زندانیان
وضعیت زندان ها بسیار وحشتناک و غیرانسانی است. زندان هایی که از این پیشتر متراکم بودند، با ورود دستگیرشدگان اعتراضات بیش از پیش متراکم شده و از هر لحاظ از جمله کمبود فضای کافی، کیفیت بد غذا، محرومیت اکثر زندانیان از خدمات پزشکی و درمانی، نبود وسایل گرمایشی و سرمایشی، محرومیت از جای خواب مناسب، نبود تهویه هوای مناسب و … دچار کمبود هستند.
محاکمات غیرعادلانه
قضائیه ایران معترضین بازداشت شده را بدون طی روند قانونی در محاکمات غیرعادلانه به محاربه و افساد فی الارض محکوم کرده و تاکنون برای ۶ معترض حکم اعدام صادر کرده است. اسامی چهار تن از این محکومین عبارتند از محمد قبادلو، محمد بروغنی، سهند نور محمدزاده و ماهان صدرات مدنی.
فراخوان های متعددی از سوی مقامات رژیم و ائمه جمعه برای تسریع مجازات معترضین و اعدام آنها صادر شده است. از جمله روز ۲۸ آبان سران سه قوه حکومت ایران در یک جلسه در دفتر ابراهیم رئیسی امنیت جامعه را یک اولویت توصیف کرده و لزوم برخورد با اغتشاشگران (معترضین) را مورد تاکید قرار دادند.
قضائیه ایران تا کنون برای حدود ۲۰۰۰ تن از معترضین کیفرخواست صادر کرده است.
حمله نظامی و سرکوب خونین اقلیت های قومی و مذهبی
در جریان حمله به معترضان در ایذه در استان خوزستان، مأموران لباس شخصی معترضان را به رگبار بستند و شمار زیادی از مردم کشته و مجروح شدند. در جریان این حمله کیان پیرفلک کودک ۱۰ ساله که همراه با خانواده اش در یک خودرو در حال عبور بودند به دست مأموران حکومتی به قتل رسید. همچنین آرتین رحمانی و سپهر مقصودی۱۴ساله نیز از جمله کشته شدگان حمله به مردم ایذه بودند.
لشکرکشی به شهرهای کردنشین
بنا به گزارش منابع کردی، ۱۰۴ شهروند کُرد در جریان اعتراضات در کردستان جان خود را از دست داده اند.
سپاه پاسداران اقدام به حملات شدید به استان کردستان و شهرهای کردی نموده است. نیروهای ضد شورش و سپاه پاسداران که به «سلاح‌های سبک و نیمه سنگین» مجهزند در میادین اصلی شهر مهاباد مستقر شده‌اند.
آنها با قطع برق شهر، بی‌وقفه به سمت مردم در خیابان‌ها و به سمت منازل آنها شلیک می‌کردند.
روز دوشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۱ سپاه پاسداران ایران با زره‌پوش و هلیکوپتر به استان کردستان لشکرکشی نمود.
شاهدان عینی از جوانرود گزارش دادند که با سلاح نیمه سنگین دوشکا مردم بی دفاع جوانرود را هدف قرارمی دهند. هلیکوپترها بر فراز شهر در پرواز هستند.
نیروهای نظامی و امنیتی در مناطق کردنشین از سلاح های ممنوعه و گاز هگزاکلرواتان سمی علیه شهروندان استفاده کردند. گاز هگزاکلرواتان موقتا فعالیت سیستم عصبی مرکزی را مختل می‌کند و سرطان‌‌زاست و عوارض جدی دارد که دود سبز رنگی دارد.
در پیرانشهر پوکه این پرتابه ها را پیدا کردند و بعضی از مردم دچار مشکلات تنفسی شدند و پوست شان حساس شده و حالت تهو‌ع و استفراغ و سر گیجه دارند. همچنین روز ۳۰ آبان گزارش شد که نیروهای امنیتی اتومبیل حامل کیسه‌های خون را که از بانک خون کرمانشاه به مقصد جوانرود در حرکت بوده به رگبار بسته و مانع از انتقال خون به بیمارستان جوانرود شده‌اند.سپاه پاسداران با ربودن وسایل و امکانات مربوط به خون‌گیری در بیمارستان حضرت رسول از خون دادن شهروندان جوانرودی ممانعت به عمل آورده است.
در بوکان نیز سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات دهها تن را کشته و شمار بسیار زیادی از مردم را بازداشت کرده اند. بیش از ۳۰۰ نفر مجروح شده اند که وضعیت شماری از آنها وخیم است. زخمی‌ها از ترس ربودە شدن در خارج از مراکز درمانی مداوا میشدند و نیاز مبرم بە خون و دارو و جراحی دارند.از شهروندان مفقود شده نیز هیچ خبری مبنی بر زندانی بودن یا جانباختن آنها در دسترس نیست. نیروهای حکومتی همچنین منازل شهروندان هجوم برده و اقدام به تخریب منازل، وسایل داخل خانه و سرقت طلا و زیورآلات و حتی موبایل افراد نموده‌اند و اتومبیل شهروندان را حتی در داخل پارکینگ‌های منزل در هم شکسته‌اند.
همچنین حکومت ایران در بامداد دوشنبه ۳۰آبان به مقرهای حزب دموكرات و كومله در کردستان عراق هم حمله کرد. اين سومين موج حملات موشكی و پهپادی به مقرهای احزاب كرد ايرانی در کمتر از ۲ماه اخیر است.
سرکوب خونین اعتراضات در سیستان و بلوچستان
بعد از سرکوب خونین تظاهرکنندگان در زاهدان در روز ۸ مهر که بیش از ۱۰۰ تن از مردم زاهدان کشته شدند، باز هم در روز ۱۳آبان مأموران حکومتی دست به کشتار دیگری علیه مردم محروم سیستان و بلوچستان زدند. پاسداران از پشت بام ساختمان فرمانداری و ساختمانهای حکومتی دیگر مردم خاش را که پس از نماز جمعه در خیابان ها تظاهرات می کردند، به رگبار بستند. دست کم ۲۰ تن کشته و ۶۰ تن مجروح شدند.
بیمارستانها و مراکز پزشکی با کمبود جدی خون و امکانات درمانی برای مداوای مجروحان مواجه بودند. وضعیت در بیمارستان و سردخانه خاش بحرانی بود.
دهها کودک از جمله یک دختر ۷ساله به نام هستی نارویی در میان کشته شدگان بودند. هویت حداقل ۱۲۸ تن از مردم بلوچ که در جریان اعتراضات به دست نیروهای امنیتی کشته شده اند، احراز شده است. این جنایات بر اساس معیارهای بین المللی جنایت علیه بشریت محسوب می شوند.