حراج آبهای دریای عمان و خلیج‌فارس و بیکاری صیادان ایرانی

حراج آبهای دریای عمان و خلیج‌فارس و بیکاری صیادان ایرانی

رژیم ایران با دادن امتیاز بی‌سروصدا به صیادان چینی و کشتی‌های ماهیگیری آنها در آبهای جنوبی ایران، معضلات بسیاری برای صیادان جنوب کشور ایجاد کرده است.

سازمان شیلات (مرتبط با سپاه پاسداران) در واقع آبهای جنوب کشور را به شرکت‌های تجاری کشورهای دیگر برای ماهی‌گیری واگذار کرده است.

شیوه های صید «ترال کف» توسط چینی‌ها، در پناه مجوزهای رسمی از سازمان شیلات ایران، منجر به بیکاری بخش عظیمی از ماهیگیران محلی شده است.

کاهش درآمدهای صیادان هر روزی که می‌گذرد مصیبت‌بار تر می‌شود، چرا که شیوه های صید صنعتی بیش از ۵ هزار شناور، چیزی برای ماهیگیران سنتی و بومی باقی نمیگذارد.

حتی تخم ماهی‌ها و صدف‌ها نیز در تورهای کشتیهای خارجی است که با مجوز شیلات ایران روی خلیج فارس پهن شده.

علاوه بر این، سازمان شیلات ایران به بهانه ایجاد محدودیت روی صید بی‌رویه، موانع زیادی برای ماهیگیران بومی ایجاد میکند. مأموران ذیربط حکومتی همچنین به بهانه شرایط جوی و آب و هوا مانع صیادان جنوب از ماهیگیری میشوند این در حالی است که شناورهای صیادی بیگانه حتی تا نزدیکی سواحل ایران، به کار صید و «جارو کردن کف دریا» مشغول اند.

ماهیگیران جنوب ایران بارها به سیاستهای مخرب رژیم که باعث بیکاری و فقر روزافزون برای این قشر از مردم جنوب شده اعتراض کرده اند. اما شیلات جنوب نه به حرف آنها گوش می‌دهد، نه به شکایت آنها توجه و یا رسیدگی می‌کند.

علاوه بر مشکلات فوق، برخوردهای خشن و خارج از عرف چینی‌ها که از پشتوانه مقامات دولتی ایران برخوردارند، با صیادان بومی که با شناورهای کوچک در حال صید هستند، گزارش شده است. در موارد متعدد، افراد محلی گزارش کردند که کشتی‌های چینی با فشار زیاد شلنگ‌های آتش نشانی به سمت آنها آب پاشیده و آنها را وادار به ترک محل کرده اند.

در سال ۱۳۹۶ کلیپی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد چینی‌ها چند صیاد ایرانی که لنج‌هایشان در دریا گم شده بود را می‌کشند. البته این کلیپ هیچگاه رد یا تایید نشد اما گویای این واقعیت است که صیادان جنوب برای داشتن درآمد ناچیز یا به اصطلاح آب باریکه، چه مشقت‌هایی را تحمل می‌کنند.

اجاره آبهای خلیج فارس به کشورهای دیگر منجر به خسارتهای سنگین و جبران‌ناپذیر به محیط زیست نیز شده است.

صیادان چینی برای صید صنعتی، با به جریان انداختن برق با ولتاژ بالا، حجم زیادی از ماهی و سایر آبزیان را صید می‌کنند و حتی به ماهی‌هایی که در شعاع دورتری هم هستند آسیب می‌زنند. این کار باعث نابودی کل جانوران آبزی از جمله دلفین‌ها و لاک‌پشت‌های زیبای قشم که از جاذبه‌های توریستی این منطقه است شده است.

البته به دلیل عدم شفافیت ارگان‌های رسمی در ایران، ابعاد فاجعه ناشی از اجاره آب‌های ایران، هنوز کاملا مشخص نیست اما آنچه که واضح است میزان خسارت وارده به مردم بسیار سنگین است.

 مانیتورینگ حقوق بشر ایران در این گزارش، تنها به گوشه ای از وضعیت صیادان جنوب ایران میپردازد که ناشی از سیاستهای مخرب و امتیازات پنهانی است که آب و خاک و  حتی کف دریاهای ایران را به تاراج داده است.

1. شیوه های غیر قانونی صید

صید ترال یا ترالینگ (کف روبی) توسط شیلات تکذیب شده اما مشاهدات مردم و منابع محلی، حاکی از صید بی‌رویه آبزیان و خالی کردن آب از همه منابع بستر دریا و زیر بستر با استفاده از تجهیزات پیشرفته است. مردم می‌گویند چینی‌ها کف دریا را با تجهیزات خود می‌سابند؛

صیادان چینی با به جریان انداختن برق با ولتاژ بالا، حجم بالایی از ماهی ها و سایر آبزیان را صید می‌کنند.

«کف دریا را جارو می‌زنند» اصطلاح عجیبی است که صیادان و ماهیگیران جنوبی در توصیف این شیوه صید به کار می‌برند.

بندر نخل ناخدا در چابهار – استفاده صیادان چینی از برق برای صید ماهی

اگرچه عمق ۲۰۰ متری دریای عمان منطقه انحصاری و اقتصادی محسوب می‌شود. طبق عهدنامه ۱۹۶۲ حقوق دریاها، دولت‌های ساحلی در این منطقه از دریا حقوقی دارند. ازجمله: حق انحصاری حفاظت و اداره منابع طبیعی جاندار یا بی‌جان دریایی در بستر، زیر بستر و آب‌های روی آن در اختیار کشور ساحلی می‌باشد. اما دولت ایران عملاً این حق را از مردم ایران گرفته و به خارجی‌ها واگذار کرده است.  کشتی‌های چینی حتی تا نزدیکی ساحل آزادانه تردد میکنند.

سایت باشگاه خبرنگاران ۷مرداد ۹۷ هم با عنوان «تور چینی‌ها روی منابع خلیج‌فارس» از قول سخنگوی انجمن صنفی دریانوردان به تخلفات کشتی‌های چینی اشاره می‌کند و می‌نویسد: «ملوانان این کشتی‌ها ردیاب‌ها را خاموش می‌کنند و با پرداخت جریمه ۶۰میلیون تومانی به بهانه خراب بودن ردیاب‌ها به شیلات، بیش از ۸۰۰میلیون تومان ماهی را از صیدگاهها در شعاع غیرمجاز و تعیین نشده به‌صورت غیرقانونی صید می‌کنند که همین موضوع عامل اصلی کاهش صید صیادان بومی شده است.»

2. محدودیت برای صیادان ایرانی و آزادی عمل برای ماهیگیران چینی

سازمان شیلات ایران نیز با بهانه ایجاد محدودیت روی صید بی‌رویه، موانع زیادی برای ماهیگیران بومی ایجاد میکند. مأموران ذیربط حکومتی به بهانه شرایط جوی و آب و هوا مانع صیادان جنوب از ماهیگیری میشوند. در حالیکه در بسیاری از روزها، سرعت باد ۱۶کیلومتر بوده و ارتفاع موج‌های دریا حتی به ۱۰ سانتیمتر هم نمیرسد. اداره بندر به‌خاطر این‌که کشتی‌ها بیمه هستند اجازه خروج نمیدهد. در برخی مناطق ماهیگیران محلی که هیچ منبع درآمدی به جز صید ندارند، به دلیل «ممنوعیت خروج» تا دو ماه، بیکار بوده اند. در حالیکه کشتی‌های چینی در همان زمان مشغول به کار بوده اند.

در رابطه با آزادی عمل کشتی‌های خارجی با مجوز شیلات، یکی از صیادان بومی در گفتگو با خبرنگار ایسنا در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ می‌گوید:

«چرا کشتیهای چینی باید به آبهای ایران وارد شوند و به صید “ترال کف” که همه چیز را از بین می‌برد بپردازند حال آن که این نوع صید ممنوع است! چرا باید صیادان خارجی با کشتیهای خود به‌راحتی در آبهای ایران صیادی کنند و هیچ‌کس با آنها کاری نداشته باشد.»؟

3. کاهش درآمد صیادان محلی و بیکاری ناشی از فروش آبهای جنوب

کاهش درآمد صیادان سیستان و بلوچستان هر روزی که می‌گذرد مصیبت‌بارتر می‌شود. برخی می‌گویند درآمد صیادان در هر ماه به کمتر از ۱میلیون تومان رسیده است. صحبت از درآمدهایی در حد ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان است آنهم در شرایطی که هزینه‌های یک زندگی کارگری قطعاً بالای ۵ میلیون تومان است.

در چنین شرایطی بسیاری از صیادهای بلوچ مجبور شده اند دست از ماهیگیری کشیده و به کارهای دیگری مشغول شوند چرا که در دریا چیزی برای آنان باقی نمانده است.

مسئولان شیلات میگویند که چینی‌ها تنها ماهی های حرام گوشت را صید میکنند. حال سؤال اینجاست که چرا همین امکانات صید در اختیار مردم محلی قرار نمی‌گیرد تا با صید انواع ماهی که با قیمت بالایی خرید و فروش شده و می‌تواند ارزآوری فراوانی داشته باشد، امرار معاش کنند؟

در نتیجه سیاستی که به هیچ وجهی منافع مردم ایران را تأمین نمیکند و فقط ثروت‌های مردم ایران را به باد می‌دهد، صیادان محلی در دامن فقر رها می‌شوند و بسیاری به سراغ بنایی یا کارهای ساختمانی می‌روند. بسیاری نیز شغلی نیافته و بیکار میشوند.

4. ضربات جبران ناپذیر به محیط زیست

ماهیگیری با کشتی‌های ترال (کف روب) و همچنین شیوه‌های صنعتی صید با به جریان انداختن برق با ولتاژ بالا، باعث از بین رفتن بسیاری از آبزیان، منجمله دلفین‌ها و لاکپشت‌های قشم شده است. ماهی‌هایی که در شعاع دورتری هم هستند با این شیوه آسیب می‌بینند.

رژیم ایران تحت عنوان «گوشت حرام» اجازه صید انواع ماهی را به کشتی‌های چینی میدهد. در حالیکه حتی همین ماهیان حرام هم بخشی از چرخه حیات هستند و اگر بی رویه صید شوند، به چرخه آبزیان آسیب می‌رسانند.

همچنین عدم نظارت و کنترل بر منابع دریایی، این امکان را برای صیادان خارجی ایجاد میکند که ماهی‌هایی را شکار کنند که فصل صید آنها نیست. و همین امر، ضربات جدی به چرخه حیات دریایی میزند.

کیانوش جهانبخش عضو شورای شهر بندرعباس پیش‌تر از قول فرماندار جاسک گفته بود: چندی قبل با برخی از خبرنگاران به دریا رفته بودند و شاهد فرار کارگران چینی از روی عرشه کشتی بودند و زمانی که وارد انبار آن کشتی می‌شوند، برخی از ماهی‌های که فصل صید آن‌ها نبوده، در انبار آن‌ها موجود بوده است.

بنا به گفته همین مقام، مجوز نزدیک به ۲ تن و نیم بال کوسه از شیلات گرفته شده است. میزان بسیار زیادی کوسه باید صید شود که ۲ تن باله کوسه از آن جدا شود، و این در حالی است که کوسه‌ نقش مهمی در چرخه آبزیان دریا دارد.