جاوید رحمان ، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران، گزارش خود به شورای حقوق بشر را ۸ مارس، روز جهانی زن ارائه داد.
در این گزارش به موارد متعدد نقض حقوق بشر در ایران از جمله اجرای مجازات اعدام، اعدام نوجوانان، بازداشت های خودسرانه، عدم برخورداری از حق محاکمه عادلانه، بازداشت مدافعان حقوق بشر و وکلا، بازداشت معترضان، وضعیت زندان ها و زندانیان، نقض آزادی بیان، نقض حقوق اقلیت های مذهبی و قومی و نیز موارد خشونت و تبعیض علیه زنان اشاره شده است.
در مورد اجرای احکام اعدام گزارشگر ویژه اشاره کرده است که، از ابتدای سال ۲۰۲۰ تا ۱ دسامبر ۲۰۲۰ دست کم ۲۳۳ نفر اعدام شدند که ۱۸ نفر در ارتباط با جرائم مواد مخدر و ۱۱ نفر در ارتباط با محاربه و یا افساد فی الارض بوده است.
در موارد اعدام، این گزارش از نوید افکاری نام می‌برد و می‌گوید که ایران مصطفی صالحی را نیز مخفیانه اعدام کرده است.
گزارشگر ویژه همچنین نگرانی خود در خصوص اعمال مجازات علیه معترضان از جمله در بهبهان، تهران، و اصفهان ابراز کرده و می‌گوید مقامات ممکن است با استفاده از مجازات های سخت، از جمله اعدام، سعی در سرکوب نارضایتی ها داشته باشند.
جاوید رحمان در گزارش خود در خصوص اعدام نوجوانان ابراز نگرانی عمیق کرده و تصریح نموده، در دوره ای که این گزارش آن را پوشش می دهد دست کم سه کودک‌مجرم اعدام شده اند و ۸۵ فرد دیگری که در کودکی مرتکب جرم شده اند با مجازات اعدام روبروهستند.
در خصوص وضعیت مدافعان حقوق بشر، گزارشگر ویژه به نمونه گلرخ ابراهیمی ایرایی، آتنا دائمی و نیز فرنگیس مظلوم پرداخته و تاکید کرده است که بازداشت وکلا و مدافعین حقوق بشر در ایران، موضوعی ادامه دار و موجب نگرانی است.
استفاده از سلاح علیه معترضان آبان۹۸، بخش اصلی گزارش گزارشگر در خصوص حق آزادی تجمعات و آزادی بیان را شامل می شود. به گفته جاوید رحمان، دست کم ۳۰۴ نفر از جمله کودکان و زنان در سرکوب ها کشته شده اند. گزارشگر ویژه می گوید که گزارش ها در مورد احکام سخت علیه شرکت کنندگان در اعتراضات آبان ۱۳۹۸ باعث نگرانی او شده است.
در خصوص وضعیت اقلیت های مذهبی و قومی در ایران، جاوید رحمان می گوید، زندانی کردن اقلیت های مختلف به خاطر برگزاری آیین های فرهنگی و دینی و مسائل زبانی باعث نگرانی است.
در خوزستان، مقامات به سمت ساکنان یک روستا که در مقابل تخریب خانه هایشان مقاومت کرده بودند، گاز اشک آور شلیک کردند و عده ای را مجروح و دست کم ۱۳۰ نفر را بازداشت کردند. مقامات قضایی دستور تخریب حدود ۳۰۰ خانه را داده بودند در حالی که طبق این گزارش، ساکنان آنها شواهدی از مالکیت خود را ارائه داده بودند.
بخشی از گزارش گزارشگر ویژه به وضعیت زندان ها به خصوص در دوران شیوع کرونا اختصاص دارد. وی در این باره می گوید، زندان های حکومتی با شلوغی بسیار و کمبود اقلام بهداشتی مواجه بوده اند.
تا ژوئن ۲۰۲۰ زندان های ایران ۲۱۱ هزار زندانی داشت که ۲.۵ برابر بیش از ظرفیت رسمی زندان های ایران بوده است. شلوغی بیش از حد در زندان ها، فاصله گذاری اجتماعی در زندان ها را غیرممکن کرده است.
نامه های محرمانه مقامات ارشد زندان ها در ماه های فوریه و ژوئیه ۲۰۲۰ کمبودهای جدیدی تجهیزاتی بهداشتی در زندان ها را آشکار کرد. زندانیان در باره شیوع ویروس نامه هایی نوشتند و اعتصاب هایی کردند.
جاوید رحمان در ادامه گزارش خود به وضعیت زنان در ایران پرداخته و ادامه تبعیض ها علیه دختران و زنان در زندگی خصوصی و عمومی را عمیقا باعث نگرانی دانسته است. تبعیض هایی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی و در قوانین آمده و اجرا نیز می شود.
در این گزارش، همچنین به تبعیض ها در قوانین خانواده، سن پایین قانونی برای ازدواج دختران، مسئله سرپرستی کودکان، تبعیض در قوانین کیفری از جمله تفاوت سن دختران و پسران برای مجازات، خشونت ها علیه زنان از جمله قتل های ناموسی، برخوردها با فعالان حقوق زنان و تبعیض بین زنان و مردان در حوزه سیاست و کار و ورزش نیز اشاره شده است.
