اعتراضات گسترده در سراسر کشور علیه کلاهبرداری موسسات مالی و گرانی کالاها و مایحتاج عمومی و بالا رفتن قیمت روزانه اقلام روز پنجشنبه ۷دی ۱۳۹۶، در مشهد با حضور ۱۰هزارتن از مردم شکل گرفت که در نهایت در ۱۴۰شهر دیگر گسترش یافت و به یک تظاهرات سراسری تبدیل شد. شعارهایی که در تظاهرات سرداده شده است، ترکیبی از نارضایتی های اقتصادی و سیاسی می باشد که سخن از فقر، بیکاری بالا، فساد و نابرابری، تا درخواست آزادی زندانیان سیاسی و رد کامل نظام سیاسی حاکم، بود.
اظهارات مقامات حکومتی در رابطه با برگزاری این تظاهرات که فاقد مجوز از وزارت کشور بوده، غیر قانونی است و برخلاف استانداردهای حقوق بشر بین المللی می باشد. چرا که آزادی اجتماعات جزو طبیعی ترین حق بشر بوده است. همچنین در کشورهای دمکراتیک نیز حکومت موظف به حفظ امنیت اجتماع‌کنندگان است و باید از آنها در برابر حمله دیگران حمایت کند، نه این که خود در حمله به آنها پیشقدم شود.
حکومت ایران در همان ساعات اولیه تظاهرات اقدام به بستن اینترنت و برخی از رسانه های اجتماعی منجمله تلگرام و اینستاگرام کرد تا مانع از انتشار اخبار تظاهرات و سرکوب گسترده آن در فضای مجازی شود. همچنین برای متفرق کردن و سرکوب تظاهر کنندگان اقدام به استفاده از سلاح گرم و استقرار ماشین های آبپاش و تانک و زرهی در خیابان ها نمود.
حکومت ایران با شلیک مستقیم به تظاهرکنندگان و بازداشت گسترده آنان به اعتراض مسالمت آمیز مردم پاسخ داد. شماری از تظاهر کنندگان را پس از بازداشت تحت شکنجه و فشار جهت مصاحبه تلویزیونی قرار داده است. دستکم ۵تن از بازداشت شدگان در زندان های ایران تحت شکنجه به شهادت رسیدند.
نسرین ستوده وکیل و فعال حقوق بشری، در این رابطه گفته است: سه تن از بازداشت شدگان تظاهرات سراسری در قرنطینه زندان اوین به دلایل نامعلومی جان سپردند. از جمله به مرگ مشکوک سینا قنبری جوان ۲۳ ساله در این زندان اشاره کرده است.
همچنین طبق گزارش های دیگر وحید حیدری در زندان اراک و محسن عادلی در زندان دزفول جان سپردند.
مسئولان قضاییه مرگ سینا قنبری و وحید حیدری و محسن عادلی را خودکشی اعلام کرده اند.
این در حالی است که خانواده های آنان از آثار شکنجه بر روی پیکرهای آنان خبر می دهند.
طی روزهای اخیر نیز خانواده بازداشت شدگان در مقابل زندان اوین، زندان های اصفهان و اهواز جهت آزادی فرزندان و اعضا خانواده خود اقدام به اعتراض و تحصن کرده اند.
اما حکومت ایران پاسخ خانواده ها را با پرتاب گاز اشک آور و بازداشت بسیاری از آنان داده است.
از سوی دیگر این تظاهرات در جوامع بین المللی واکنش های زیادی را به همراه داشت از جمله سازمان عفو بین الملل طی ۲ بیانیه جداگانه ضمن ابراز نگرانی نسبت به وضعیت بازداشت شدگان خواهان تحقیقات مستقل و آزادی تمام بازداشت شدگان شد.
همچنین ۴کارشناس حقوق بشر سازمان ملل منجمله عاصمه جهانگیر گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران ضمن ابراز تاسف از مرگ ۲۰ تن از تظاهرکنندگان، دستورالعمل حکومت ایران به سپاه پاسداران جهت برخورد قاطع با تظاهرکنندگان را غیر قابل قبول خواندند.
شمار كشته شده های تظاهرات سراسری ایران از نخستین روز يعنی ۷دیماه ۱۳۹۶ تاکنون به دستکم ۵۰تن بالغ گردیده است، هرچند كه رسانه های حکومتی ايران فقط به كشته شدن ۲۷ تن از تظاهر کنندگان اعتراف کرده اند.
الف) مواردی از اعترافات مقامات كشور و رسانه های حكومتی به كشتن تظاهر كنندگان:
- هدایت الله خادمی نماینده ایذه در مجلس، طی مصاحبه اي با خبرگزاري ایلنا گفت: در تظاهرات مردمی در ایذه ۲ نفر کشته و شماری مجروح شدند. (خبرگزاری ایلنا- ۱۰دی۱۳۹۶)
- براساس گزارشی كه در خبرگزاری صدا و سیما ایران، داده شده است، تعداد کشته شدگان تظاهرات سراسری به ۱۱ تن رسیده است. براساس گزارش تصویری منتشر شده در صدا و سیما ایران، یکشنبه شب ۱۰ دی۹۶، در تویسرکان همدان ۶نفر کشته شده اند. در ادامه اين فيلم، در شاهین شهر، سه نفر کشته شده اند. (منبع اصفهان امروز، وبسايت صدا و سيما – ۱۱دی ۱۳۹۶)
- نعمتی، فرماندار دورود: در روز اول اغتشاشات، ۲ نفر کشته و ۶ نفر زخمی شدند. در روز دوم، یک فرد میانسال و یک پسر ۱۲ تا ۱۵ ساله زیر خودروی آتش نشانی، تلف شدند. (خبرگزاری ايسنا – ۱۱دی ۱۳۹۶)
- اصغر هدایت فرماندار فلاورجان گفت: «طبق آخرین آماری که از طریق بیمارستان به ما اعلام شده است ۶ نفر از تظاهرکنندگان در قهدریجان کشته شدند». (خبرگزاری فارس – ۱۲دی ۱۳۹۶)
- محمدجواد ابطحی نماینده خمینی شهر در مجلس آمار کشته شدگان تظاهرات سراسری در خمینی شهر را براساس آمارهای رسمی در مجموع ۴نفر و یک نفر در شاهین شهر اصفهان عنوان کرد.( خبرگزاری ایلنا- ۱۸دی۱۳۹۶)
ب) جان باختگان تظاهرات سراسری ایران براساس ویدیوهای منتشر و منابع داخل ایران
- سه شنبه ۱۲دی، در مسجد سلیمان دو تظاهر کننده به نام آرش خدری و امین رمضانی بر اثر شلیک مستقيم نیروهای سپاه جان باختند. ویدئوهای منتشر شده روی اینترنت از صحنه درگیری ها در این شهر نیز نشان می دهد که دو نفر مورد اصابت گلوله قرار گرفته اند.
- سه شنبه۱۲دی، در محله جوی‌آباد خمینی شهر، یک جوان ۲۰ ساله بر اثر شلیک مستقیم نیروهای انتظامی و بسیج جان باخت.
- در یک ویدئو ارسالی از مریوان دو نوجوان براثر پرتاب نارنجک از طرف عوامل حكومت ايران، جان خود را از دست میدهند. نام یکی از آنان آرمان زومی است.
ابعاد دستگیری بسیار زیاد است که علیرغم پنهان کاریهای حکومت برخی از مقامات ناگذیر به اعتراف شده اند. شمار بازداشت شدگان تظاهرات سراسری ایران براساس اعتراف مقامات حکومتی ۳۷۰۰ نفر می باشند اما بنا به منابع شورای ملی مقاومت ایران آمار بازداشت شدگان دستکم ۸هزار نفر می باشد.
الف) شمار بازداشت شدگان براساس اعترافات مقامات دولتی
- یک مقام مسئول در اراک از دستگیری دست کم ۸۰تن در پی تظاهرات مردمی روز شنبه در این شهر خبر دارد. (خبرگزاری ایلنا- ۱۰ دی ۱۳۹۶)
- علی اصغر ناصربخت معاون امنیتی انتظامی فرمانداری تهران روز ۱۰دی از دستگیری ۲۰۰ نفر در تجمعات روز گذشته در انقلاب و ولیعصر خبرداد. (خبرگزاری ایلنا- ۱۰دی ۱۳۹۶)
- عباس جعفری دولت آبادی دادستان تهران در جلسه شورای معاونان دادسرای تهران ضمن اشاره به حوادث و تجمعات چند روز اخیر از بازداشت تعدادی از معترضین و محاکمه سریع آنان به اتهام برهم زدن نظم و امنیت کشور خبرداد. (خبرگزاری ایلنا- ۱۰ دی۱۳۹۶)
- عبدالله زاده پاشاکی فرمانده انتظامی شهرستان رباط کریم از بازداشت ۱۱تن در این شهرستان به اتهام شرکت در تجمعات روزهای جاری خبر داد. (خبرگزاری ایلنا- ۱۰دی۱۳۹۶)
- حسین ذوالفقاری معاون امنیتی وزیر کشور ضمن اشاره به بازداشت تظاهر کنندگان تجمعات اعتراضی روزهای اخیر در استان های مختلف ایران گفت بیش از ۹۰درصد کسانی که بازداشت شده اند از جوانان و نوجوانان هستند، که میانگین سنی آنها زیر ۲۵سال است. (خبرگزاری ایلنا- ۱۱دی ۱۳۹۶)
- وزارت اطلاعات در رابطه با برخورد با تظاهر کنندگان تجمعات اعتراضی روزهای اخیر در ایران طی اطلاعیه اعلام کرد شماری از تظاهر کنندگان در شهرهای مختلف بازداشت و شماری هم تحت پیگرد هستند. (خبرگزاری ایلنا-۱۱دی۱۳۹۶)
- علیرضا رادفر معاون سیاسی و امنیتی استاندار آذربایجان غربی از بازداشت ۱۰ تن از تظاهر کنندگان در ارومیه خبر داد. (خبرگزاری تسنیم-۱۱ دی۱۳۹۶)
- سید علی آقازاده استاندار اراک از بازداشت ۱۰۰ تن در پی تجمعات اعتراضی در این شهرستان خبر داد. (خبرگزاری آفتاب-۱۱ دی۱۳۹۶)
- دادستان کاشان از بازداشت دستکم ۶۰ تن از تظاهر کنندگان در این شهرستان خبر داد. (خبرگزاری رکنا-۱۱دی۱۳۹۶)
- فرماندار همدان از بازداشت ۱۵۰ تن از تظاهر کنندگان در جریان تظاهرات سراسری در این شهر خبر داد. (خبرگزاری تسنیم ۱۲دی۱۳۹۶)
- قاضی حسن حیدری معاون دادستان مشهد از بازداشت ۱۳۸ تظاهر کننده در جریان تظاهرات سراسری در شهر مشهد خبر داد. (خبرگزاری مهر۱۲دی۱۳۹۶)
- دادستان عمومی و انقلاب اردبیل ناصر عتباتی از بازداشت ۴۰ تن در پی تظاهرات این استان خبرداد . (خبرگزاری تسنیم – ۱۲دی۱۳۹۶)
- رضا شاکرمی دادستان کرج با این عنوان که فعلا آماری از مجموع دستگیرشدگان روز اخیر کرج ارائه نمی دهیم. از بازداشت ۲۰ لیدر در تظاهرات کرج خبر داد. (خبرگزاری قطره- ۱۲دی ۱۳۹۶)
- علی اصغر ناصر بخت معاون فرماندار تهران از بازداشت ۴۵۰تن از تظاهرکنندگان طی ۳ روز خبر داد.( خبرگزاری ایلنا- ۱۲دی ۱۳۹۶)
- علی‌اصغر طهماسبی معاون استاندار گلستان ازبازداشت ۱۵۰تن از تظاهر کنندگان در جریان اعتراضات شهر گرگان توسط نیروهای امنیتی این شهر خبر داد. از این تعداد ۴۰ نفر در یک شب بازداشت شدند. (خبرگزاری قطره- ۱۳دی۱۳۹۶)
- حسن مظفری دادستان عمومی و انقلاب زنجان اظهار کرد: تعدادی از سردسته‌های تجمعات اخیر در زنجان، ابهر و خرم‌دره دستگیر شدند. وي افزود: پرونده آنها در مرحله انجام تحقیقات مقدماتی است. (خبرگزاری فارس نيوز – ۱۳دی۱۳۹۶)
- حسین اشتری فرمانده نیروی انتظامی گفت: بیش از ۷۰ درصد افراد دستگیر شده در تجمعات اخیر توسط پلیس هدفمند دستگیر شدند. (خبرگزاری فارس نيوز – ۱۳دی۱۳۹۶)
- مصطفی حقی دادستان گرگان در خصوص اغتشاشات اخیر در سطح کشور اظهارکرد: ۱۲ نفر از لیدرهای تظاهرات اخیر در گرگان دستگیر و روانه زندان شدند. (خبرگزاری ميزان –۱۳دی۱۳۹۶)
- فرماندار شهرستان بیرجند با بیان اینکه در چند روز گذشته ۲۸ نفر که تحت تاثیر فضای مجازی قرارگرفته بودند در شهرستان بیرجند توسط پلیس دستگیر و به مقامات قضایی تحویل داده شدند. (خبرگزاری تسنيم – ۱۳دی۱۳۹۶)
- ناصر عتباتی دادستان عمومی و انقلاب اردبیل از شناسایی و دستگیری ۳ نفر از عوامل اصلی اردبیل خبر داد. طی بررسی‌های فنی و رصد دقیق اطلاعاتی، چندین نفر از لیدرهای اصلی که فراخوان می‌دادند و مردم را به آشوب و اغتشاش دعوت و تحریک می‌کردند نيز شناسایی و شماری، دستگیر شده اند. (خبرگزاری ميزان –۱۳دی۱۳۹۶)
- قاسم عبداللهی رئیس دادگستری استان مرکزی از بازداشت ۳۹۶تظاهر کننده در جریان تظاهرات سراسری در این استان خبر داد. از میان آنان ۲۹۴تن با صدور قرار به زندان منتقل شده اند.(خبرگزاری آفتاب – ۱۴دی۱۳۹۶)
- پروانه سلحشوری نماینده مجلس در گفتگو با روزنامه جامعه فردا روز ۱۵دی از بازداشت بیش از ۹۰ تن از دانشجویان توسط ماموران وزارت اطلاعات خبر داد. (وبسایت جامعه نو -۱۵دی ۱۳۹۶)
- اداره کل اطلاعات بروجرد از بازداشت ۴تظاهر کننده با عنوان وابستگی به سازمان مجاهدین خلق ایران در استان بروجرد و جراحت یک تن از آنان در هنگام درگیری خبر داد. (خبرگزاری دنیا اقتصاد – ۱۵دی۱۳۹۶)
- محمود صادقی ضمن اعتراف به بازداشت ۹۰ دانشجو طی روزهای اخیر در ایران گفت: «وضعیت ۱۰ تن از دانشجویان بازداشت نامشخص است». این بازداشت ها در شهرهای تهران ، کرمان، کرمانشاه، قزوین، تبریز، دزفول،رشت، بندرعباس، شیراز، همدان، شهرکرد، بهبهان، اراک، خرم آباد و ارومیه صورت گرفته است. (خبرگزاری ایلنا- ۱۶دی۱۳۹۶)
- سعید منتظر المهدی سخنگوی ناجا گفت: تمامی دستگیر شدگان تحویل دستگاه قضائی شدند که اغلب آنها در مراحل قانونی به قید ضمانت رها و لیدرهای اصلی و تخریب گران اموال عمومی در بازداشت به سر می برند. (خبرگزاری ایسنا- ۱۷دی۱۳۹۶)
- صادقی نیارکی دادستان عمومی انقلاب قزوین از بازداشت تعدادی از تظاهرکنندگان در این استان خبرداد. وی عنوان کرد: دستگیر شدگان 20 تا 30 سال سن دارند و ما در ادامه به دنبال دستگیری 50 تن دیگر هستیم. (خبرگزاری میزان- ۱۸دی۱۳۹۶)
- رئیس دانشگاه تهران از بازداشت ۴۱ دانشجوی این دانشگاه در اتفاقات اخیر خبر داد و گفت: تاکنون ۱۶ دانشجوی بازداشت شده آزاد شدند.(خبرگزاری ایسنا-۱۹دی۱۳۹۶)
- محمود صادقی نماینده مجلس گفت آمارهای متفاوتی از نهادهای مختلف در خصوص دستگیری دانشجویان در جریان اعتراضات اخیر به نمایندگان مجلس ارائه شده است لذا نمی‌توان آمار دقیقی از بازداشت دانشجویان ارائه کرد.اما آمار کل بازداشتی‌های اخیر حدود ۳ هزار و ۷۰۰در سراسر کشور است.( خبرگزاری عصر ایران- ۱۹دی۱۳۹۶)
به دنبال تظاهرات سراسری مردم در ۱۲۰شهر ایران حکومت ایران پس از قطع اینترنت جهت جلوگیری از ارتباطات مردم و انتشار فیلم های تظاهرات سراسری در فضای مجازی و مجامع بین المللی اقدام به تهدید و خط ونشان کشیدن برای تظاهر کنندگان کرد. مقامات قضایی دولت ضمن اغتشاشگر خواندن تظاهرکنندگان اعلام کردند بسیاری از آنان به قصد برهم زدن امنیت کشور اقدام کرده اند. برهمین اساس علنا تیراندازی به تظاهرکنندگان بی دفاع و بی سلاح و محاکمه شتاب زده بازداشت شدگان و برخورد قاطع و شکنجه آنان را توجیه و مشروع کرده اند.
در زیر برخی از اظهارات و دستورات غیر انسانی مقامات حکومتی آمده است:
- حمیدرضا کاظمی عضو مجمع نمایندگان استان لرستان می گوید: راهی جز برخورد و شلیک پلیس با کسانیکه شب گذشته هنجارشکنی کردند و به خیابان ها ریخته بودند وجود نداشت.(خبرگزاری خانه ملت «ايكانا» –۱۰دی۱۳۹۶)
- صادق آملی لاریجانی رئیس قوه قضاییه ضمن اشاره به تجمعات اعتراضی روزهای اخیر در ایران از نیروهای انتظامی و گارد خواستار برخورد قاطع با تظاهر کنندگان شد. (خبرگزاری ایرنا- ۱۱دی ۱۳۹۶)
- وزارت اطلاعات در رابطه با برخورد با تظاهر کنندگان تجمعات اعتراضی روزهای اخیر در ایران طی اطلاعیه ای اعلام کرد شماری از تظاهر کنندگان در شهرهای مختلف بازداشت و شماری هم تحت پیگرد هستند. (خبرگزاری ایلنا -۱۱دی۱۳۹۶)
- روابط عمومی فرماندهی امنیت سایبری با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: وب سایت گرداب از همه مردم درخواست می‌کند عناصر فتنه‌گر را شناسایی نمایند تا برخورد قاطع سبب شود… (خبرگزاری مهر-۱۱دی ۱۳۹۶)
- موسی غضنفرآبادی رئیس دادگاه انقلاب تهران گفت: کسانی که از روزهای سوم به بعد تظاهرات دستگیر شوند، جرم و مجازات‌شان سنگین خواهد بود زیرا با توجه به اعلام وزارت کشور مبنی بر غیرقانونی بودن این تجمعات، عالماً و عامداً و با علم و آگاهی اقدام به تجمع، اغتشاش و حرمت‌شکنی کرده‌اند. وی با تاکید بر محاکمه فوری افراد دستگیر شده اتهام آنان را «محاربه و برخی نیز اقدام علیه امنیت ملی، تخریب اموال عمومی، تخریب اموال اشخاص، ضرب و شتم و غیره عنوان کرد». غضنفرآبادی تصریح کرد: فیلم‌های گرفته‌شده از متهمان، در دادگاه برايشان پخش می‌شود و هیچ راه گریزی نخواهند داشت. (خبرگزاری تسنيم – ۱۲دی۱۳۹۶)
- اسماعیل کوثری جانشین فرمانده قرارگاه ثارالله با تاکید بر اینکه به هیچ‌وجه اجازه نمی‌دهیم وضعیت ناامنی تهران تداوم پیدا کند، اظهار کرد: اگر ناامنی تهران تداوم یابد، قطعا مسئولان تصمیماتی خواهند گرفت و در آن صورت کار یکسره خواهد شد. (خبرگزاری ايسنا –۱۲دی۱۳۹۶)
- حمید شهریاری معاون رئیس قوه قضائیه، هنوز آمار دقیقی از تعداد تظاهر کنندگانی که دستگیر شده اند ندارم، اما تمام افرادی که سرحلقه آشوب های اخیر بوده اند، شناسایی و دستگیر شده اند، وبا آنان به طور قاطع برخورد می شود و اشد مجازات برایشان تعیین می شود.( خبر آنلاین- ۱۸دی۱۳۹۶)
اقدامات غیر انسانی براساس ویدئوهای دریافتی از تظاهرکنندگان
- در یک ویدیو ارسالی از اهواز نیروهای ضدشورش با ماشین های مخصوص جمعیت تجمع کننده را زیر می گیرند.
- یک ویدئو انتقال تعدادی تانک به شیراز را جهت مستقر شدند در خیابان های این استان را نشان می دهد.
- در تصویر دیگری در خیابان ولیعصر تهران یک تانک مستقر کرده اند.
- شامگاه ۸ دی ۱۳۹۶، در یک ویدئو ارسالی از رشت، نیروهای ضدشورش از گاز فلفل جهت متفرق کردن مردم استفاده کردند.
- ۹دی در تهران میدان انقلاب نیروهای انتظامی با باتوم مردم را مورد ضرب و شتم قرار دادند.
- روز ۹دی ۱۳۹۶، نیروهای بسیج با باتوم و شوکر به مردم را در منظر رشت مورد ضرب و شتم قرار دادند.
- ۹ دی ۱۳۹۶، در شیراز نیروهای گارد ویژه با موتور به تجمع کنندگان یورش برده و آنان را زیر می گیرند.
- ۹ دی۱۳۹۶، نیروهای گارد وبسیج درب ورودی دانشگاه تهران را به روی دانشجویان بسته و به سمت آنان گاز اشک آور پرتاب کرده و بسیاری را مورد ضرب و شتم قرار داده اند.
- روز ۱۱دی۱۳۹۶، ارگان های اطلاعاتی در سنندج با استفاده از پهباد اقدام به فیلمبرداری اعتراضات مردمی کرده‌اند و مامورین اطلاعاتی هم با دوربین درحال فیلمبرداری از تجمع‌کنندگان می‌باشند.
الف) دسترسی به اینترنت:
دسترسی به اينترنت آزاد، از حقوق پايه هر شهروند می باشد، ولی حكومت ايران جهت جلوگيری از خبررسانی اقدامات سركوبگرانه خود و از طرف ديگر محدود كردن اين تظاهرات های ضدحكومتی ، اقدام به بستن اينترنت بطور خاص تلگرام و اينستاگرام كرد. از جمله اعترافاتی كه مقامات و رسانه های رسمی حكومت ايران، به آن اذعان داشته اند به موارد زير می توان اشاره كرد:
- تلگرام و اینستاگرام روی تمامی خطوط و بسترهای اینترنت شامل ثابت، همراه و ایرانسل قطع شد. به گزارش خبرنگار ایلنا، به دنبال قطع شدن تلگرام و اینستاگرام روی خطوط اینترنت تلفن همراه و ایرانسل، از دقایقی پیش تلگرام روی خطوط اینترنت ثابت ای دی اس ال نیز قطع شد. (خبرگزاری ایلنا-۱۰دی۱۳۹۶)
- اسماعیل جبارزاده معاون سیاسی وزیر کشور ضمن اشاره به مسدود کردن برخی رسانه های اجتماعی گفت : «در مواقعی که با اخلال در نظم جمعی مواجه هستیم می توان از دسترس خارج کردن برخی از شبکه‌های مجازی به عنوان یک ابزار کنترل و به عنوان رویکردی مقطعی استفاده شود». معاون سیاسی وزیر کشور اعلام کرد برای برخورد با معترضان رسانه های اجتماعی اینستاگرام و تلگرام به طور مقطعی مسدود شده اند. (خبرگزاری ایسنا- ۱۰دی ۱۳۹۶)
- منتظري دادستان كل كشور در رابطه با فضای مجازی گفت: «رها بودن فضای مجازی، برای همه عرصه‌های زندگی ما مضر است… مردم باید بدانند که رها بودن این فضا به ضرر کشور و خانواده‌ها است و باید ساماندهی شود…». (خبرگزاری ميزان – ۱۲دی۱۳۹۶)
