خشک شدن دریاچه ارومیه-سرکوب حکومتی پاسخ معترضان
مقدمه
دریاچه ارومیه نام دریاچه‌ای در شمال غربی کشور ایران است که طبق تقسیمات کشوری ایران، میان دو استان آذربایجان غربی و استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است.
دریاچه ارومیه بزرگ ترین دریاچه داخلی ایران، بزرگ ترین دریاچه آب شور خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ آب شور دنیا است.
وضعیت این دریاچه در حال حاضر، بحرانی است. امیرعباس جعفری، مدیر کل مدیریت بحران آذربایجان غربی رسما اعلام کرده است که ۹۵ درصد از آب این دریاچه خشک شده است. (وبسایت حکومتی صدا و سیما – ۲۲تیر ۱۴۰۱)
وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه به طور عمده ناشی از سدسازی‌های بی‌رویه در حوضه آبریز آن، برداشت بیش از حد آب در مناطق اطراف و دستکاری‌های غیرکارشناسی در ساختار دریاچه از سوی کارگزاران حکومتی می باشد. آنچه که در میان مدافعان محیط زیست و مردم ایران، اعتراضاتی را برانگیخته است.
اعتراضات مردمی و سرکوب حکومتی
روز شنبه ۲۵ تیرماه ۱۴۰۱، صدها نفر از مردم ارومیه در اعتراض به خشک شدن دریاچه ارومیه و عدم اقدام مسئولان برای جلوگیری از وقوع یک فاجعه زیست محیطی در منطقه، دست به اعتراض زدند.
مردم با شعارهایی نظیر «اورمو گؤلو جان وئریر، مجلیس اونون قتلینه فرمان وئریر» (دریاچه ارومیه در حال احتضار است و مجلس به قتل آن فرمان می‌دهد) وارد خیابان ها شدند.
بنا به گزارشات رسیده، همزمان با برگزاری تجمع اعتراضی در ارومیه، مردم نقده نیز نسبت به سوءمدیریت حکومتی در مورد منابع آبی در خصوص دریاچه ارومیه، تجمع کردند.
نیروهای امنیتی و ضد شورش در مقابل، اقدام به سرکوب مردم کردند تا مانع از گسترش اعتراض آنها شوند.
شهرهای تبریز، میاندوآب، زنجان، اردبیل و تهران صحنه حضور نیروهای امنیتی در میادین شهرها بود.
در عین حال گزارشاتی از ارومیه و تبریز در مورد اخلال شدید اینترنت در محله‌های نزدیک به محل تجمعات منتشر گردید.
به دنبال آن، مردم و منابع محلی، از برقراری حکومت نظامی در تبریز خبر دادند.
به گفته این منابع، در تبریز مصلای شهر، حیاط استانداری، ساختمان‌های نهادهای دولتی و طبقات بالای پاساژها در خیابان جمهوری مملو از نیروهای ضد شورش بوده است.
همچنین نیروهای امنیتی و انتظامی مجهز به ماشین های آب پاش و موتورسوار، در خیابان های اطراف بازار در تبریز مستقر شده بودند. ماموران اجازه توقف به مردم محل را نمی دادند و با باتوم و تهدید آنها را پراکنده می کردند. شهروندانی که تلاش برای گرفتن عکس یا فیلم از صحنه می کردند، بازداشت می شدند.
دستگیری ها
به دنبال اعلام فراخوان برای برگزاری تجمع اعتراضی در استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل و زنجان، ماموران امنیتی در ارومیه و تبریز به معترضان یورش بردند و شماری از آنها را بازداشت کردند.
رحیم جهانبخش فرمانده انتظامی آذربایجان غربی، بازداشت شماری از معترضان را تأیید کرد. (وبسایت حکومتی رکنا – ۲۵تیر ۱۴۰۱)
در جریان این اعتراضات، بازداشت دستکم ۱۳تن از سوی منابع حقوق بشری تایید شد. هویت بازداشتیان، هوشنگ نقی‌زاده، میکائیل قلی‌پور، رضا اعتباری‌راد، حمید اکبرزاده و رضا اکبرزاده (ساکن ارومیه)، یونس قلی‌پور، حکیمه احمدی، ابراهیم آذراوغلو، حمید پورولی، جلال دهقانی و یونس محمودی (ساکن تبریز)، ولی ظهرابی (ساکن میاندوآب) و مسعود عباس زاده (ساکن نقده) اعلام شد.
پیش از این نیز در روز چهارشنبه ۲۲تیر ۱۴۰۱، ماموران اطلاعات تبریز به خانه شاهین برزگر یورش برده بودند. آنها بدون ارائه حکم قضایی، ضمن شکستن درب وارد خانه پدری این فعال مدنی شده و خواهر و برادر او را مورد ضرب و جرح قرار داده بودند.
بازتاب اعتراض در رسانه های حکومتی
خبرگزاری حکومتی فارس، اعتراضات مردم در ارومیه را بازتاب داد و نوشت، «چند ده نفر از مردم در دو شهر آذربایجان غربی به عدم توجه مسؤولان به خشکیدن دریاچه ارومیه اعتراض کردند… پلیس نیز برای ساعتی در خیابان عطایی ارومیه برای برقراری امنیت حضور پیدا کرد. نیروی انتظامی ساعتی قبل از شناسایی و دستگیری اشراری که قصد تخریب اموال عمومی و برهم زدن امنیت مردم را داشتند، خبر داد». (خبرگزاری حکومتی فارس – ۲۵تیر ۱۴۰۱)
خبرگزاری حکومتی ایسنا نیز نوشت، «فرمانده انتظامی آذربایجان غربی از شناسایی و دستگیری عوامل شرور و معاند با هدف تخریب اموال عمومی و برهم زدن امنیت مردم خبرداد… رحیم جهانبخش ادامه داد: متاسفانه برخی افراد هم نادانسته این اخبار تنش زا را در فضای مجازی بازنشر می دهند و در واقع آرامش مردم را با اینگونه اخبار بر هم می زنند که امروز به پلیس فتا تکلیف شد تا این افراد را در بستر فضای مجازی شناسایی و تحویل دستگاه قضایی دهند تا برخورد قانونی با آنان صورت گیرد».(خبرگزاری حکومتی ایسنا – ۲۵تیر ۱۴۰۱)
