طبق گزارشهای رسمی دولتی نرخ بیکاری استانهای آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه از میانگین کل کشور به صورت معناداری بالاتر است و این نشانه ای بر عدم توسعه یافتگی این نواحی دارد.
این امر توسط روزنامه حکومتی همشهری در تاریخ چهارشنبه دوم بهمن گزارش شده است. بحران بیکاری در ایران یکی از دلایلی است که زنان را به این کار کشیده است. زنان برای تأمین بخشی از نیازهای اقتصادی خود مجبورند بارهای سنگین را در مسیرهای دشوار کوهستانی در مرزهای غربی ایران حمل کنند.
تعداد زنانی که به عنوان کولبر مشغول به کار هستند و بارهای سنگین خود را بر پشت خود دارند، به سرعت در حال رشد است به گونه‌ای که این شغل دیگر یک شغل مردانه نیست و آقایان عادت کرده‌اند که زنان نیز در کنار آنها به کولبری مشغول باشند.
کولبری نه تنها می تواند خطرات جسمی و جانی زیادی برای کولبران خصوصا کولبران زن داشته باشد، بلکه می تواند خانواده ها و فرزندان آنان را از نظر روحی روانی به شدت دچار آسیب کند.
هلاله امینی، نماینده استان کردستان در شورای عالی استانها، گفت: “جای تأسف است که ما با زنان و دخترانی مواجه هستیم که مجبورند در نقش یک مرد یا پسر ظاهر شوند تا به صف طولانی کولبران بپیوندند.” (خبرگزاری تسنیم – پنج‌شنبه ۱۸ مهر)
کولبرهای زن معمولا لباس مردانه می پوشند و خود به همراه دیگر زنان یا به همراه مردان خانواده راهی کوهستان می شوند، که به آن طرف مرز برسند، آنها اجناسی را با خود می برند و ممکن اجناسی را نیز از آن طرف بیاورند.
بسیاری از این زنان در صورت گفتگو با رسانه ها با از دست دادن شغل خود مواجه می‌شوند و تنها تعداد معدودی از آنها در مورد رنج‌های خود صحبت می‌کنند.
زن جوانی با لهجه شیرین کردی، خود را هیوا معرفی کرد. پدرش همچنین یک کولبر بوده است و هیوا قبلاً با او تا پای کوه همراهی می‌کرد.
هیوا می گوید: “هر وقت پدرم به سر کار می‌رفت، تا صبح نمی‌توانستم بخوابم. و وقتی زمان بازگشت او فرا می‌رسید، من منتظر او می‌ماندم… ما پنج خواهر بودیم و پدرمان هر کاری می‌توانست برای تأمین هزینه زندگی ما انجام می‌داد.”
هیوا افزود: “یک روز، هفت سال پیش، پدرم به کوه رفت و هرگز برنگشت. ما دیگر هیچ نان آوری نداشتیم، بنابراین برای نجات جان خود مجبور شدیم کاری انجام دهیم.”
“متأسفانه، من خیلی قوی نیستم و نمی‌توانم خیلی اوقات (برای کار) بروم. هر وقت محموله‌ها را حمل می کنم و برمی گردم، چندین روز از کمر درد رنج می‌برم. “
مریم زن جوانی است که به عنوان کولبر برای زندگی خود و زندگی دختر خود فعالیت می‌کند. او از شوهرش بدلیل اینکه معتاد بوده طلاق گرفته است.
مریم می‌گوید: “من گزینه دیگری برای پرداخت هزینه‌های دخترم ندارم. در هشت سالی که به عنوان کولبر کار می‌کنم، افراد مختلفی را دیده‌ام. هر کسی این شغل را انتخاب می‌کند بدلیل شرایطی است که به وی فشار می‌آورد. برخی دارای مدرک کارشناسی ارشد هستند، اما شغل پیدا نمی کنند. بعضی افراد پیر هستند. در سن ۶۵ سالگی، هیچ بیمه‌ای برای کمک به آنها در چنین روزهایی وجود ندارد. بنابراین آنها باید مسیرهای دشوار را طی کنند تا هزینه خانواده خود را تأمین کنند. شانه‌های آنها می‌شکند اما مجبور هستند از میان این کوه‌ها عبور کنند.”
دختر یکی از زنان کولبر نیز در خصوص ابعاد روانی کولبری در کودکی خود می گوید: “آن زمان‌ها خیلی کوچک بودیم و ترسی را که از نبود مادر داشتم همیشه به یاد دارم؛ حتی تا زمانی هم که مدرسه رفتم روزهایی که مادر به کوه می‌رفت، دلشوره برنگشتنش با من بود”.
این بار یک پیرزن کولبر که نمی‌‌توانست فارسی صحبت کند. او از دردهای خود در طول سالیان صحبت می‌کند، و دخترش ترجمه می‌کند. او مردی را دیده است که دقیقاً جلوی چشمانش روی مین رفته است. او و سایر کولبران بار خود را رها کرده و مرد زخمی را با قاطر به نزدیکترین کلینیک روستا می‌رسانند. او می‌گوید لباسهایشان خونی شده بود و گریه می کردند.
پیرزن می‌گوید: “هر بار بعد از خداحافظی با فرزندانم فکر می‌کنم دیگر برنخواهم گشت و برای فرزندانم چه اتفاقی خواهد افتاد؟”
او همچنین درباره روزهایی صحبت کرد که پول خود را برای خرید برخی کالاها پس انداز کرده بود، اما در میانه راه، نیروهای امنیتی کالاهای او را توقیف کردند و او را با دست خالی به خانه فرستادند.
کولبری زنان یکی از شغل های کاذب است که در پی وخیم تر شدن وضعیت اقتصادی در ایران خصوصا در مناطق مرزی غرب کشور هر روز بیشتر از قبل مشاهده می شود.
در پی شرایط کنونی کشور و فراگیر شدن فقر و عدم وجود برنامه های درست و بلند مدت برای ایجاد شغل از سوی نهادهای مسئول، طبق گفته نماینده استان کردستان در شورای عالی استانها، هر روز به زنان کولبر نیز افزوده می شود.
زنانی که معمولا هیچ حمایت اجتماعی برای آنها وجود ندارد و برای تامین هزینه های خود و خانواده چاره ای جز روی آوردن به کولبری ندارند.