محرومیت درمانی و فشارهای سیستماتیک در بند زنان اوین
وضعیت جسمی دو زندانی سیاسی، مرضیه فارسی و فروغ تقی‌پور، که هر دو با حکم پنج‌ساله در بند زنان زندان اوین دوران محکومیت خود را می‌گذرانند، طی هفته‌های اخیر نگران‌کننده‌تر شده است. گزارش‌های متعدد از بند ۶ زندان اوین ــ بندی که به دلیل رطوبت بالا، کمبود امکانات، تراکم جمعیت و شرایط غیربهداشتی همواره مورد انتقاد بوده ــ حاکی از تشدید بیماری‌ها، محرومیت از درمان و فشارهای امنیتی مستمر بر این دو زندانی است. خانواده‌ها و فعالان حقوق بشر بارها درباره وخامت سلامت آنان هشدار داده‌اند، اما هیچ‌یک از نهادهای قضایی، امنیتی یا سازمان زندان‌ها تاکنون پاسخی ارائه نکرده‌اند. در حالی‌که هر دو زندانی با سابقه بازداشت، بازجویی‌های سنگین و احکام طولانی‌مدت روبه‌رو بوده‌اند، استمرار عدم دسترسی به پزشک و دارو، نگرانی‌ها نسبت به آسیب‌های جبران‌ناپذیر جسمی و روانی را افزایش داده است. پرونده این دو زندانی، نمونه‌ای روشن از الگوی سیستماتیک محرومیت درمانی و فشار مضاعف علیه زندانیان سیاسی در جمهوری ولایت فقیه است.
شرح واقعه
مرضیه فارسی، زن زندانی ۵۸ساله و مادر چند فرزند، از سال‌ها قبل با سرطان و بیماری قلبی دست‌وپنجه نرم می‌کند. انتقال او از زندان قرچک به اوین نه‌تنها کمکی به بهبود وضعیتش نکرد، بلکه شرایط جسمی‌اش را بدتر کرد. سردردهای مداوم، سرگیجه‌های شدید، ضعف عمومی و وخامت علائم سرطان در حالی او را رنج می‌دهد که زندان اجازه ورود داروهای ضروری‌اش را نمی‌دهد. پزشک معالج او پیش‌تر داروهایی حیاتی برای کنترل رشد سلول‌های سرطانی تجویز کرده بود، اما مسئولان زندان با بهانه‌های اداری و امنیتی مانع ورود دارو شده‌اند. محیط مرطوب بند زنان و نبود تهویه مناسب، همچنین فشارهای روانی و بی‌خبری‌های مکرر، وضعیت او را به‌طور قابل‌توجهی تشدید کرده است.
در مورد فروغ تقی‌پور نیز شرایط مشابه و نگران‌کننده‌ای وجود دارد. تقی‌پور که پیش‌تر در اسفند ۱۳۹۸ بازداشت و پس از سال‌ها حبس در بهمن ۱۴۰۱ آزاد شده بود، تنها چند ماه بعد در ۳۰ مرداد ۱۴۰۲ و همزمان با سالگرد اعتراضات سراسری مجدداً دستگیر شد. او با وجود مشکلات جسمی، ضعف عمومی و نیاز مبرم به رسیدگی‌های پزشکی، در محیطی فاقد امکانات اولیه نگهداری می‌شود. بند ۶ زنان اوین با کمبود وسایل بهداشتی، نبود آب گرم کافی، تراکم جمعیت و تأخیرهای طولانی در رسیدگی پزشکی مواجه است. رفتارهای تحقیرآمیز مأموران زندان، تهدیدهای پیاپی، و فشارهای روانی نیز وضعیت او را فرسایشی‌تر کرده است. یکی از موارد بارز محرومیت درمانی، جلوگیری از اعزام او به بیمارستان در سال‌های گذشته به‌دلیل مخالفت با بستن پابند و دستبند بود؛ روشی که همچنان در پرونده بسیاری از زندانیان سیاسی تکرار می‌شود.
پیشینه پرونده
بازداشت مرضیه فارسی و فروغ تقی‌پور در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۴۰۲ و در ادامه بازداشت‌های گسترده در آستانه اولین سالگرد اعتراضات سراسری رخ داد. هر دو زندانی پس از دستگیری به بند ۲۰۹ اوین منتقل شدند و تحت بازجویی‌های طولانی‌مدت قرار گرفتند. قاضی ایمان افشاری در دادگاه انقلاب آنان را با اتهام‌های «بغی» و «ارتباط با سازمان مجاهدین خلق» به ۱۵ سال زندان محکوم کرد. اما به دلیل نبود مدارک معتبر و تناقض در پرونده، حکم در دادگاه تجدیدنظر به پنج سال حبس کاهش یافت.
مرضیه فارسی پیش‌تر نیز در ۲۹ بهمن ۱۳۹۸ در شهرری بازداشت و پس از ماه‌ها بازجویی و فشار روانی، به پنج سال زندان محکوم شده بود. او پس از گذراندن سه سال حبس، در اسفند ۱۴۰۱ آزاد شد؛ اما کمتر از یک سال بعد در موج جدید سرکوب، دوباره بازداشت و راهی زندان شد. وضعیت جسمی او در تمام این سال‌ها ناپایدار بوده و پزشکان بر ضرورت مراقبت مستمر و درمان منظم تأکید کرده‌اند.
فروغ تقی‌پور متولد ۱۳۷۳ و دارای مدرک لیسانس حسابداری است. او در تاریخ ۵ اسفند ۱۳۹۸ همراه با مادرش بازداشت و به بند ۲۰۹ منتقل شد. قاضی عموزاد در شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب او را به اتهام «اجتماع و تبانی» و «عضویت در سازمان مجاهدین خلق» محاکمه و تهدید به اتهام محاربه کرد. او پس از تحمل پنج سال زندان، در بهمن ۱۴۰۱ آزاد شد، اما دستگیری مجدد او در سال ۱۴۰۲ بار دیگر روندی از فشارهای امنیتی و قضایی علیه این زندانی سیاسی را آغاز کرد.
محرومیت درمانی به‌عنوان شکنجه سفید
رویکرد دستگاه امنیتی و اداره زندان‌ها در قبال این دو زندانی، به‌روشنی نشان می‌دهد که محرومیت درمانی نه ناشی از کمبود امکانات، بلکه سیاستی عامدانه برای فشار بیشتر است. در مورد مرضیه فارسی، جلوگیری از ورود داروهای حیاتی سرطان و عدم اعزام به پزشک متخصص یک خطر واقعی برای جان او ایجاد کرده است. در مورد فروغ تقی‌پور، اعزام‌های لغوشده، الزام به بستن پابند و دستبند، گرداندن زندانی بیمار در محوطه برای تحقیر، و بازگرداندن به بند بدون درمان، همه نمونه‌های روشن شکنجه سفید هستند؛ شکنجه‌ای که از طریق محرومیت، فرسایش و فشار روانی بر زندانی اعمال می‌شود و آثار آن به‌مراتب عمیق‌تر از خشونت مستقیم است.
شرایط فرسایشی بند زنان اوین
بند ۶ زنان اوین سال‌هاست به‌عنوان یکی از فرسایشی‌ترین بخش‌های زندان شناخته می‌شود. رطوبت بالا، نبود تهویه مناسب، کمبود وسایل بهداشتی، نبود آب گرم کافی، تراکم جمعیت و محدودیت دسترسی به پزشک و دارو، این بند را برای زندانیان به محیطی خطرناک تبدیل کرده است. این شرایط به‌طور مستقیم بر سلامت زندانیان سیاسی اثر می‌گذارد و در مواردی مانند پرونده مرضیه فارسی و فروغ تقی‌پور می‌تواند به تشدید بیماری‌های جدی منجر شود.
تحلیل حقوق بشری و نقض قوانین
محرومیت درمانی اعمال‌شده علیه مرضیه فارسی و فروغ تقی‌پور، نقض آشکار اصول بین‌المللی است. طبق ماده ۳ اعلامیه جهانی حقوق بشر، هر فرد حق زندگی، آزادی و امنیت دارد؛ اما بی‌اعتنایی نسبت به بیماری‌های سرطان، مشکلات قلبی و دردهای گوارشی، تهدید مستقیم علیه سلامت و امنیت آنان محسوب می‌شود. براساس ماده ۵ و ماده ۷ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، هرگونه شکنجه یا رفتار غیرانسانی و تحقیرآمیز ممنوع است و محرومیت درمانی مصداق کامل چنین رفتاری است. افزون بر این، قواعد نلسون ماندلا (مواد ۲۲، ۲۴ و ۲۵) بر ضرورت ارائه خدمات پزشکی استاندارد، انتقال زندانی بیمار به بیمارستان و نگهداری در شرایط بهداشتی مناسب تأکید دارد. رفتار با این دو زندانی، نقض صریح این قواعد و فراتر از آن، نشانه‌ای از رویکرد سیستماتیک دستگاه امنیتی در سرکوب زندانیان سیاسی است.
نتیجه‌گیری و خطر فوری
با تشدید مشکلات جسمی، بی‌دسترسی به درمان، فشارهای امنیتی و سکوت مقامات قضایی، وضعیت مرضیه فارسی و فروغ تقی‌پور نگران‌کننده‌تر از همیشه است. ادامه این روند می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای سلامتی و جان آنان داشته باشد. خانواده‌ها و مدافعان حقوق بشر خواستار اقدام فوری برای اعزام این دو زندانی به مراکز درمانی و پایان‌دادن به برخوردهای غیرقانونی و غیرانسانی در بند زنان اوین هستند. پرونده آنان یادآور نمونه‌های متعدد دیگری است که در آن، محرومیت درمانی به‌عنوان ابزاری برای فشار بر زندانیان سیاسی استفاده شده و مسئولیت مستقیم آن بر عهده دستگاه‌های امنیتی و قضایی است.