هاشم خواستار، معلم بازنشسته و از چهره‌های برجسته جنبش فرهنگیان ایران، بیش از هشت سال است که در زندان وکیل‌آباد مشهد در شرایطی سخت، تحت کنترل امنیتی و محروم از حقوق اولیه انسانی به‌سر می‌برد. او که به‌عنوان «نماینده معلمان ایران» شناخته می‌شود، تنها به‌دلیل دفاع مسالمت‌آمیز از حقوق صنفی معلمان و نوشتن نامه‌های انتقادی، به مجموعاً بیش از ۱۸ سال زندان و تبعید محکوم شده است.
زندگی و پیشینه
هاشم خواستار متولد دوم خرداد ۱۳۳۲ در بیرجند است. او مهندسی کشاورزی را در دانشگاه ارومیه گذراند و پس از سال‌ها تدریس در هنرستان‌های کشاورزی مشهد و تربت‌جام، به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران کانون صنفی فرهنگیان خراسان بزرگ شناخته شد.
خواستار از دهه ۱۳۸۰ تا امروز، یکی از چهره‌های شاخص جنبش فرهنگیان ایران بوده است. او می‌گفت:
«آموزش، راه آگاهی و آزادی جامعه است؛ اگر معلم خاموش شود، نسل‌ها بی‌صدا می‌میرند.»
فعالیت‌های صنفی و انتقادهای صریح او از فساد و تبعیض در آموزش‌وپرورش بارها با بازداشت، بازجویی و محرومیت اداری پاسخ داده شد. از جمله در سال ۱۳۸۳ به سه سال حبس تعلیقی، در سال ۱۳۸۸ به دو سال حبس تعزیری، و در سال ۱۳۹۷ به دلیل نوشتن نامه‌های افشاگرانه مجدداً زندانی شد.
ربودن و انتقال به بیمارستان روانی
در آبان ۱۳۹۷ مأموران وزارت اطلاعات او را در مقابل خانه‌اش ربودند و بدون حکم قضایی به بخش روانی بیمارستان ابن‌سینا در مشهد منتقل کردند. او در اعتراض به این رفتار غیرانسانی دست به اعتصاب غذا زد.
پس از نوزده روز و با فشار افکار عمومی آزاد شد. بعدها درباره آن روزها نوشت:
«وقتی مأموران اطلاعات مشهد مرا از جلوی باغم ربودند و به بیمارستان روانی بردند، اگر صدای شما مردم نبود، من در صفحه روزگار نبودم.»
بازداشت سال ۱۳۹۸ و حکم سنگین
در ۲۰ مرداد ۱۳۹۸، هنگامی که در تجمعی مسالمت‌آمیز در برابر دادگاه مشهد برای حمایت از زندانیان صنفی شرکت کرده بود، بازداشت شد. دادگاه انقلاب مشهد او را به ۱۶ سال زندان، سه سال ممنوع‌الخروجی و دو سال تبعید به نیکشهر محکوم کرد.
در سال‌های بعد نیز به‌دلیل ارسال نوشته‌ها و خاطرات خود از زندان، دوباره مورد تعقیب قضایی قرار گرفت و در تیرماه ۱۴۰۲ به دو سال و نیم حبس دیگر محکوم شد. در تمامی این پرونده‌ها از حق داشتن وکیل و دادرسی عادلانه محروم بود.
شرایط بازداشت در زندان وکیل‌آباد
هاشم خواستار در بند ۱/۶ زندان وکیل‌آباد، در اتاقی کوچک و زیر نظارت دائم دوربین‌های مداربسته نگهداری می‌شود.
او فقط روزی یک ساعت اجازه هواخوری دارد و همان زمان کوتاه را باید برای تماس با خانواده‌اش نیز صرف کند. تماس‌ها تحت کنترل کامل است و در صورت اعتراض، بلافاصله قطع می‌شود.
او از ملاقات حضوری و دسترسی به کتاب و دفتر محروم است و بسیاری از نوشته‌هایش توسط مأموران ضبط یا نابود شده‌اند. هم‌بندیان سابقش می‌گویند او با لبخند و صبر، «در سکوت انفرادی هم تدریس می‌کند».
وضعیت جسمی و بی‌توجهی پزشکی
این معلم ۷۲ ساله با بیماری‌های قلبی، تنفسی و گوارشی دست‌به‌گریبان است. همسرش گفته است که او به‌دلیل شوری زیاد غذاها ناچار است آن‌ها را با آب بشوید و سپس بخورد.
با وجود درخواست‌های مکرر خانواده، از هیچ‌گونه مراقبت درمانی یا مرخصی پزشکی برخوردار نیست. یکی از نزدیکانش گفته است:
«هاشم سال‌هاست در انزوای کامل است؛ نه درمان دارد، نه کتاب، نه تماس آزاد. فقط وجدانش با اوست.»
صدای معلم از درون زندان
در سال‌های حبس، هاشم خواستار نامه‌ها و پیام‌های متعددی از زندان منتشر کرده که بازتاب گسترده‌ای در میان فرهنگیان داشته است. در یکی از این نامه‌ها نوشت:
«زندان برای معلمی که درس آزادی داده، کلاس تازه‌ای است برای آموزش مقاومت.»
و در پیام دیگری تأکید کرد:
«من در زندانم، اما آزادتر از آنان که سکوت کرده‌اند.»
این سخنان او به شعار بسیاری از معلمان معترض در تجمع‌های اخیر تبدیل شده است.
۷. نماد پایداری معلمان ایران
هاشم خواستار امروز نه‌تنها یک زندانی سیاسی، بلکه نماد وجدان جمعی فرهنگیان ایران است؛ معلمی که بهای ایمان خود به آزادی و عدالت را با سال‌ها حبس و انزوا می‌پردازد.
او در نامه‌ای دیگر نوشت:
«من به آینده ایران امیدوارم؛ نسلی خواهد آمد که سکوت را نخواهد پذیرفت.»
۸. درخواست اقدام فوری بین‌المللی
وضعیت کنونی او نمونه‌ای آشکار از نقض آزادی بیان، تشکل و حق برخورداری از درمان در زندان‌های رژیم حاکم بر ایران است. نهادهای بین‌المللی، از جمله شورای حقوق بشر سازمان ملل، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در ایران و سازمان بین‌المللی کار (ILO) باید برای آزادی فوری و بدون قید و شرط این معلم آزاده و پایان دادن به آزار سیستماتیک فرهنگیان ایران اقدام کنند.