مقدمه:
در جمهوری اسلامی ایران، اقلیت‌های قومی و مذهبی همواره تحت تبعیض ساختاری، سرکوب شدید و سیستماتیک سیاسی و امنیتی، و محرومیت‌های گسترده قرار دارند. کردها، بلوچ‌ها، عرب‌ها، ترکمن‌ها، و اقلیت‌های مذهبی مانند اهل‌سنت، ، و پیروان سایر مذاهب، با محدودیت‌های شدید اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی روبرو هستند. بازداشت‌های گسترده، تخریب اماکن مذهبی، محرومیت از زبان مادری، و تبعیض در دسترسی به منابع عمومی، تنها بخشی از این سیاست‌های تبعیض‌آمیز است.
این گزارش به نمونه‌هایی از برخوردهای خشونت‌آمیز و فرا قانونی با این اقلیتها می‌پردازد
- روستای بندرکُلاهی – حمله‌ای سه‌روزه، به ساکنان بلوچ و اهل‌سنت
نمونه‌ی برجسته از سرکوب هدفمند اقلیتها، یورش خشونت‌بار نیروهای امنیتی به روستای بندرکُلاهی، در منطقه‌ی اهل‌سنت‌نشین سیستان و بلوچستان است در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴، بندرکُلاهی، روستایی در شهرستان میناب استان هرمزگان، شاهد حملات بی‌سابقه نیروهای امنیتی رژیم ایران بود. این حملات که سه روز پیاپی ادامه داشت، با حضور یگان ویژه، تجهیزات سنگین، خودروهای زرهی، لودر، گاز اشک‌آور و سلاح‌های جنگی انجام شد.
نیروهای امنیتی با محاصره کامل روستا، از صبح شنبه ۲۱ اردیبهشت، به بهانه مبارزه با قاچاق سوخت وارد منازل مردم شدند. عملیات با شکستن درب منازل، ورود خشونت‌بار، و بدون هیچ‌گونه حکم قضایی همراه بود. در این عملیات، اموال شخصی شهروندان از جمله موتورها، قایق‌های صیادی، پول نقد و طلا آتش زده یا تخریب و غارت شد.
براساس فیلم‌ها و گزارش‌های محلی، ده‌ها شهروند بلوچ، از جمله کودکان و زنان، با شلیک مستقیم گلوله‌های ساچمه‌ای زخمی شدند. هویت یکی از مجروحان، روح‌الله ملاحی، نوجوان ۱۵ ساله‌ای است که از ناحیه پشت هدف گلوله قرار گرفته است.
هم‌زمان با این عملیات، دسترسی به اینترنت در بندرکُلاهی مختل و فضای امنیتی به‌شدت تشدید شد. بازداشت‌های گسترده صورت گرفت، اما تاکنون از سرنوشت بسیاری از بازداشت‌شدگان اطلاعی در دست نیست.
اعتراض زنان روستا به این سرکوب خشن نیز با برخورد فیزیکی، ضرب‌وشتم و تهدید مواجه شد. ورود بدون مجوز به خانه‌ها، سرقت اموال شخصی، و خشونت کور نسبت به ساکنان، نشانه‌ای آشکار از فقدان هرگونه نظارت قضایی و پاسخگویی از سوی حکومت است.
- تخریب منازل در خواجه‌مسک – زاهدان
در تیرماه ۱۴۰۲، نیروهای نظامی با بیش از ۲۰ خودرو به روستای خواجه‌مسک در زاهدان حمله کردند و بدون ارائه حکم قضایی، دست‌کم ۷۰ خانه را با لودر تخریب نمودند. این حمله در ساعات اولیه صبح انجام شد و ساکنان – عمدتاً بلوچ و اهل‌سنت – بدون فرصت برای خروج یا دفاع از اموال خود، با آوار خانه‌هایشان مواجه شدند.
- بازداشت‌های خودسرانه در قوش‌سربوزی – سرخس
در بهمن‌ماه ۱۴۰۳، نیروهای امنیتی به منازل شهروندان بلوچ در روستای قوش‌سربوزی از توابع شهرستان سرخس یورش بردند و پنج نفر را بدون ارائه هیچ حکمی بازداشت کردند. این افراد، ضمن توهین و ضرب‌وشتم، به مکان‌های نامعلوم منتقل شدند. هنوز از وضعیت آنان اطلاعی در دست نیست و خانواده‌ها امکان هیچ‌گونه پیگیری قانونی ندارند.
- بازداشت فعالان فرهنگی عرب – خوزستان
در دی‌ماه ۱۴۰۳، سپاه پاسداران اقدام به بازداشت ده‌ها تن از شاعران، هنرمندان و فعالان اهل‌سنت عرب در استان خوزستان کرد. اتهامات مبهمی مانند “جاسوسی” و “جمع‌آوری اطلاعات” به این شهروندان نسبت داده شده، اما از محل بازداشت و وضعیت حقوقی آنان اطلاعی منتشر نشده است. وسایل شخصی این افراد، از جمله لپ‌تاپ‌ها و گوشی‌های همراه، نیز توقیف شده‌اند.
نتیجه‌گیری
این حوادث پراکنده در چهار استان مختلف ایران، همگی شواهدی از یک سیاست سازمان‌یافته برای سرکوب اقلیت‌های قومی و مذهبی هستند. الگوی مشترک در این رویدادها عبارت است از:
- استفاده از خشونت بی‌ضابطه توسط نیروهای امنیتی
- عدم ارائه حکم قضایی برای ورود، بازداشت یا تخریب
- هدف قرار دادن گروه‌های آسیب‌پذیر، به‌ویژه کودکان، زنان، و فعالان فرهنگی
- قطع ارتباطات و اعمال محاصره‌های امنیتی
سیاست‌های رژیم ایران نه تنها عدالت و برابری را نقض می‌کند، بلکه فضای زندگی را برای اقلیتها به عرصه‌ی تهدید و ترس تبدیل کرده است.
فراخوان به جامعه بین‌المللی
ما از نهادهای بین‌المللی حقوق بشر و سازمان‌های مسئول می‌خواهیم که:
- تحقیقاتی مستقل و فوری درباره وقایع بندرکُلاهی و سایر مناطق مشابه آغاز نمایند؛
- وضعیت بازداشت‌شدگان شفاف‌سازی و حقوق اساسی آن‌ها تضمین شود؛
- فشارهای بین‌المللی جهت توقف سرکوب هدفمند و بازخواست عاملان این اقدامات افزایش یابد.