وضعیت بحرانی سلامت و بازگرداندن اجباری به زندان
زینب جلالیان، زندانی سیاسی محکوم به حبس ابد، در حالی هجدهمین سال از دوران حبس خود را می‌گذراند که همچنان از ابتدایی‌ترین حق انسانی یعنی دسترسی به خدمات درمانی محروم مانده است. منابع مطلع گزارش داده‌اند که او تنها ۲۴ ساعت پس از انجام عمل جراحی فیبروم، برخلاف توصیه پزشکان، به زندان یزد بازگردانده شد؛ اقدامی که بار دیگر ماهیت سیستماتیک شکنجه و بی‌توجهی عامدانه نسبت به وضعیت جسمی زندانیان سیاسی را آشکار میکند.
درمان مشروط به ندامت‌نامه؛ ابزار شکنجه روانی
در خردادماه ۱۴۰۳، تیمی از مأموران وزارت اطلاعات در دو نوبت با او ملاقات کرده و شرط اعزام به بیمارستان و دریافت خدمات درمانی را «نوشتن ندامت‌نامه» اعلام کردند. زینب جلالیان این شرط را قاطعانه رد کرده و گفته است درمان حق قانونی و انسانی اوست. او تأکید کرده که پذیرش چنین شرطی به معنای تسلیم در برابر شکنجه‌گران است. این اقدام مأموران امنیتی مصداق روشنی از شکنجه روانی و سوءاستفاده از سلامت جسمی به‌عنوان ابزار فشار سیاسی محسوب می‌شود.
سال‌های حبس، تبعید و بی‌توجهی عامدانه
رفتار مسئولان زندان و نهادهای امنیتی در قبال این زندانی نه استثنا، بلکه بخشی از سیاست عامدانه رژیم حاکم بر ایران در بی‌حقوق‌سازی زندانیان سیاسی است. جلالیان طی هجده سال گذشته در زندانهای مختلف کشور، از سنندج و کرمانشاه تا قرچک، خوی، کرمان و یزد، بدون حتی یک روز مرخصی و بدون دسترسی به درمان مؤثر در حبس بوده است. در تیرماه ۱۴۰۳ نیز به‌دلیل درد شدید در ناحیه پهلوی راست به بهداری زندان یزد منتقل شد اما بدون ویزیت پزشک متخصص، با مراقبت‌های سطحی به بند بازگردانده شد.
نقض تعهدات بین‌المللی و قواعد ماندلا
درمان مشروط، بازگرداندن اجباری به زندان پس از عمل جراحی، و ممانعت از دسترسی به پزشک متخصص، در مجموع شکلی از شکنجه و رفتار غیرانسانی است که ناقض تعهدات بین‌المللی ایران محسوب می‌شود. بر اساس ماده ۷ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، هرگونه شکنجه یا رفتار ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز ممنوع است. ماده ۱۲ میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز بر حق برخورداری از بالاترین سطح سلامت جسمی و روانی تأکید دارد. افزون بر این، قواعد نلسون ماندلا تصریح می‌کنند که زندانیان باید به خدمات درمانی در سطحی برابر با سایر شهروندان دسترسی داشته باشند.
هشدار نهادهای بین‌المللی درباره خطر جانی
بی‌توجهی عامدانه به وضعیت درمانی جلالیان، علاوه بر نقض این تعهدات، تهدیدی جدی برای جان او به‌شمار می‌آید. نهادهای حقوق بشری از جمله نه گزارشگر ویژه سازمان ملل در بیانیه‌ای مشترک نسبت به وضعیت وخیم زینب جلالیان هشدار داده‌اند و خواستار «دسترسی فوری به درمان نجات‌بخش» شده‌اند.
افزون بر این، ۴۲ نهاد بین‌المللی در بیانیه‌ای دیگر از جامعه جهانی خواسته‌اند در برابر نقض سیستماتیک حقوق زندانیان سیاسی در ایران، از جمله محرومیت‌های درمانی، اقدام فوری به‌عمل آید.
ایستادگی در برابر شکنجه و انکار
در ابعاد انسانی، پرونده زینب جلالیان تنها بیانگر رنج یک فرد نیست، بلکه نمادی از سیاست سرکوب و بی‌رحمی ساختاری علیه زنان زندانی سیاسی است. محروم‌کردن بیماران از درمان، در حالی‌که جان آنان در خطر است، شکنجه‌ای بی‌صدا و تدریجی است که در پشت دیوارهای زندان تکرار می‌شود.
زینب جلالیان، در یکی از نوشته‌های خود از زندان یزد، در برابر همه این رنج‌ها می‌نویسد:
«من در جایگاه درست تاریخ ایستاده‌ام.»
این جمله، نه فقط بیان اراده‌ی شخصی او، بلکه شهادتی است علیه سیاستی که سلامت، آزادی و کرامت انسان را قربانی سکوت و سرکوب میکند.
جامعه جهانی و نهادهای حقوق بشری باید فوراً برای تضمین حق درمان و آزادی بدون قید و شرط زینب جلالیان اقدام کنند؛ هر تأخیر بیشتر، جان او را در خطر مرگ قرار می‌دهد.
