از دیوارهای فشافویه تا دادگاه وجدان جهانی
آنچه در بخش نخست شرح داده شد، مجموعه‌ای از موارد پراکنده نیست، بلکه الگویی منسجم و تکرارشونده از نقض حقوق بشر است.
این گزارش در چارچوب تعهدات ایران ذیل میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی (ICCPR)، کنوانسیون منع شکنجه (UNCAT) و قواعد ماندلا تهیه شده است.
بخش دوم
تحلیل حقوقی و بین‌المللی
۱. سلب درمان؛ شکنجه‌ای در لباس بی‌توجهی
محروم‌کردن بیماران از درمان مصداق رفتار ظالمانه و غیرانسانی تحت ماده ۷ و ۱۰ میثاق ICCPR و بندهای ۲۲ تا ۲۴ قواعد ماندلاست.
در این الگو، بدن زندانی به میدان شکنجه خاموش تبدیل می‌شود؛ الگویی تکرارشونده از سلب عامدانه درمان.
۲. شکنجه و رفتار تحقیرآمیز
حبس انفرادی طولانی، تحقیر خانواده‌ها در ملاقات و ضرب‌وشتم زندانیان سیاسی، مصداق نقض ماده ۷ ICCPR و بند ۴۳ قواعد ماندلاست.
۳. بیگاری و بهره‌کشی اقتصادی
کار اجباری بدون مزد و خریدوفروش پست‌های داخلی مصداق نقض ماده ۸ میثاق است.
در فشافویه، فقر و فشار، ابزار کنترل و تنبیه‌اند.
۴. نقض اسناد بنیادین بین‌المللی
| سند بین‌المللی | ماده | نوع نقض |
| ICCPR | ماده ۶ | سلب حق حیات از طریق بی‌درمانی |
| ICCPR | ماده ۷ | شکنجه و رفتار غیرانسانی |
| ICCPR | ماده ۱۰ | رفتار غیرانسانی با زندانیان |
| اعلامیه جهانی حقوق بشر | ماده ۳ | نقض حق زندگی و امنیت شخصی |
| اعلامیه جهانی حقوق بشر | ماده ۵ | ممنوعیت شکنجه |
| قواعد ماندلا | بند ۲۲–۲۴ | محرومیت از بهداشت و درمان |
| قواعد ماندلا | بند ۴۳ | حبس انفرادی و مجازات‌های بی‌رحمانه |
۵. مسئولیت مقامات
| مقام | سمت | نقض مستند | وضعیت پاسخگویی |
| اصغر فتحی | رئیس پیشین زندان | مرگ زندانیان بر اثر بی‌درمانی | بدون پیگرد |
| علی چهارمحالی | رئیس فعلی | تداوم تفکیک‌ناپذیری زندانیان سیاسی و عادی | ارتقای سمت |
| وزارت اطلاعات | نهاد امنیتی | جلوگیری از اجرای احکام پزشکی قانونی | مصونیت کامل |
۶. موضع‌گیری‌های بین‌المللی
- عفو بین‌الملل :
در سال ۲۰۲۵ درباره اجرای قریب‌الوقوع حکم قطع عضو در فشافویه هشدار داد و آن را شکلی از شکنجه دانست. - گزارشگر ویژه سازمان ملل:
در گزارش مارس ۲۰۲۵، فشافویه را «نماد نهادینه‌شدن شکنجه و بی‌درمانی» توصیف کرد و خواستار دسترسی بدون قید و شرط شد. - رسانه‌های بین‌المللی (رویترز، فرانسه۲۴، الجزیره):
در تحلیل‌های جداگانه، فشافویه را بزرگ‌ترین مرکز نقض حقوق زندانیان در ایران معرفی کردند.
۷. تحلیل نهایی
نقض‌های مستند در فشافویه مصداق نقض فاحش و سیستماتیک حقوق بشر است.
در این ساختار، قانون به ابزار تنبیه و درمان به وسیله شکنجه بدل شده است.
۸. فراخوان به اقدام
یافته‌های این گزارش برای بررسی توسط سازوکارهای سازمان ملل و نهادهای بین‌المللی حقوق بشر ارائه می‌شود.
- دسترسی فوری گزارشگران ویژه به فشافویه.
- تشکیل کمیته حقیقت‌یاب درباره مرگ‌های زندان.
- آزادی فوری زندانیان بیمار و توقف احکام قطع عضو.
- اعمال تحریم‌های هدفمند علیه مقامات مسئول.
پایان بخش دوم؛ پرونده‌ای باز در برابر وجدان جهانی
تا زمانی که این دیوارها پابرجاست، صدای زندانیان خاموش نخواهد شد.
عدالت شاید دیر برسد، اما مسیر آن از همین شهادت‌ها آغاز می‌شود.