صدای زنان زندانی در قرچک علیه اعدام‌های قزلحصار
زندان قرچک ورامین بار دیگر به صحنه‌ای برای مقاومت زنان تبدیل شد. این بار، در واکنش به اعدام ناگهانی و پنهانی دو زندانی سیاسی، مهدی حسنی و بهروز احسانی، زنان زندانی در قرچک با برگزاری مراسمی اعتراضی، خشم و مخالفت خود را علیه چرخه مرگ حکومتی به نمایش گذاشتند. این حرکت، در دل یکی از خشن‌ترین و ناامن‌ترین زندانهای ایران، بازتابی روشن از صدای زنانی است که نه تنها تسلیم طناب دار نشده‌اند، بلکه با شعار، سرود و اعتصاب غذا، همبستگی خود را با سایر زندانیان سیاسی ابراز کرده‌اند.
شرح واقعه؛ اعتراض در دل قرچک
شامگاه شنبه ۵ مرداد ۱۴۰۴، در راهروی قرنطینه بند زنان زندان قرچک، زندانیان زن گرد هم آمدند و مراسمی یادبود و اعتراضی برگزار کردند. این مراسم به یاد مهدی حسنی و بهروز احسانی، دو زندانی سیاسی که سحرگاه همان روز در زندان قزلحصار اعدام شدند، شکل گرفت.
برنامه با پخش سرودهای نمادین مانند «خون ارغوان‌ها» آغاز شد و سپس زنان با سردادن شعارهایی اعتراض خود را علنی کردند:
- «تا لغو حکم اعدام ایستاده‌ایم، تا پایان»
- «مرگ بر دیکتاتور»
- «حکومت اعدامی نابود باید گردد»
این شعارها، که سال‌هاست در خیابان‌ها و زندانهای ایران طنین‌انداز است، بار دیگر در دل دیوارهای قرچک فریاد شد. اهمیت این حرکت در آن است که زنان زندانی در قرچک، با وجود شرایط زیستی غیرانسانی، فشارهای امنیتی و خطر مجازات، صدای مخالفت خود را علنی کرده‌اند.
پیوند با سرکوب در قزلحصار
اعتراض زنان قرچک تنها یک مراسم یادبود نبود؛ بلکه پاسخی مستقیم به موج سرکوب هم‌زمان در زندان قزلحصار نیز بود. یک روز پیش از اعدامها، یعنی در ۴ مرداد، نیروهای گارد ویژه به واحد ۴ سیاسی قزلحصار یورش بردند. آن‌ها زندانیان را با خشونت مورد ضرب‌وشتم قرار دادند، سپس با دست‌بند و پا‌بند، در حالی که کیسه بر سر داشتند، به سلول‌های انفرادی منتقل کردند.
در همان شب، سعید ماسوری، از قدیمی‌ترین زندانیان سیاسی ایران و نماد مقاومت ۲۵ ساله، به‌طور ناگهانی به زندان زاهدان تبعید شد. بسیاری این تبعید را بخشی از سیاست تنبیهی حکومت برای شکستن همبستگی زندانیان سیاسی دانستند.
این هم‌زمانی اعدامها، یورش خونین و تبعید، نشان داد که حکومت در تلاش است هرگونه واکنش جمعی را در نطفه خفه کند. اما اعتراض زنان در قرچک نشان داد که حتی این سرکوب‌های هم‌زمان نیز نمی‌تواند صدای مقاومت را خاموش کند.
«سه‌شنبه‌های نه به اعدام»؛ حلقه مقاومت مشترک
زنان زندانی در قرچک در پایان مراسم اعتراضی خود، بار دیگر حمایت‌شان از کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» را اعلام کردند. این کارزار، که در سال‌های اخیر به ابتکار زندانیان سیاسی شکل گرفته، یک حرکت منظم هفتگی است. هر سه‌شنبه، زندانیان در نقاط مختلف کشور با اعتصاب غذا، بیانیه‌های جمعی و اعتراضات نمادین مخالفت خود را با اعدامها اعلام می‌کنند.
در قرچک، زنان هر سه‌شنبه با امتناع از دریافت غذای زندان، یادآوری کرده‌اند که صدور و اجرای احکام مرگ نه مشروعیت دارد و نه می‌تواند جنبش آزادی‌خواهی را خاموش کند. پیوند میان اندوه اعدام، مقاومت جمعی و امید به آزادی.
این کارزار به تدریج به نمادی از مقاومت سراسری علیه اعدام در ایران تبدیل شده و توانسته است حمایت خانواده‌ها، فعالان حقوق بشر و نهادهای بین‌المللی را نیز جلب کند.
تحلیل حقوقی
اعتراض زنان زندانی در قرچک را می‌توان از چند منظر حقوقی بررسی کرد:
- حق آزادی بیان (ماده ۱۹ میثاق مدنی و سیاسی): زندانیان حق دارند مخالفت خود را اعلام کنند.
- حق اجتماع مسالمت‌آمیز (ماده ۲۱): حتی در زندان، زندانیان باید بتوانند به‌صورت مسالمت‌آمیز اعتراض کنند.
- ممنوعیت مجازاتهای جمعی و تبعیض جنسیتی: فشارهای مضاعف بر زنان زندانی، نقض قواعد حداقلی سازمان ملل برای رفتار با زندانیان (قواعد ماندلا) است.
نتیجه‌گیری و فراخوان اقدام
اعتراض زنان در قرچک در مرداد ۱۴۰۴، بیانیه‌ای زنده علیه چرخه خشونت و سرکوب بود. آنان نشان دادند که حتی در دل خفقان و محرومیت، می‌توان با شعار، سرود و اعتصاب، صدای مقاومت را زنده نگه داشت.
ما از سازمان ملل، اتحادیه اروپا و تمامی نهادهای مدافع حقوق بشر می‌خواهیم:
- موج جدید اعدامها در ایران را محکوم کنند.
- خواستار توقف فوری اجرای احکام اعدام شوند.
- به وضعیت زندانیان سیاسی در قرچک و قزلحصار توجه ویژه داشته باشند.
- حمایت از کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» را در دستور کار قرار دهند.
زنان قرچک، با دستان خالی اما اراده‌ای جمعی، صدای «نه به اعدام» را به گوش جهان رسانده‌اند. صدایی که نباید در دیوارهای زندان خاموش شود.
