روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه – رئیسی آیت الله شکنجه سیستماتیک در زندانهای ایران

روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه – رئیسی آیت الله شکنجه سیستماتیک در زندانهای ایران

۲۶ ژوئن روز بین المللی حمایت از قربانیان شکنجه، یک روز جهانی با پشتیبانی سازمان ملل است.
این روز به دو دلیل توسط مجمع عمومی سازمان ملل انتخاب شد. نخست، در تاریخ ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵، منشور ملل متحد در جریان جنگ جهانی دوم امضا شده است؛ اولین سند بین المللی که اعضای سازمان ملل را ملزم به رعایت و ارتقا حقوق بشر می کند.
دوم اینکه، در ۲۶ ژوئن ۱۹۸۷ کنوانسیون ملل متحد علیه شکنجه و سایر مجازات های بی رحمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز به اجرا درآمد.

تصمیم برای برگزاری سالانه روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به پیشنهاد دانمارک، که محل برگزاری شورای بین المللی توانبخشی بین المللی به قربانیان شکنجه (IRCT) است، گرفته شده است.
اولین رویدادهای ۲۶ ژوئن در سال ۱۹۹۸ برگزار شدند. از آن زمان نزدیک به ۱۰۰ سازمان در ده ها کشور در سراسر جهان هر ساله این روز را با رویدادها، جشن ها و کمپین ها گرامی می دارند.

شکنجه در “جامعه بین المللی پزشکی” در نشست سال ۱۹۷۳ در توکیو اینگونه تعریف شده است: «شکنجه: اعمال رنجی جسمی و یا روانی است که توجیه ناپذیر، به عمد و به طور منظم، سیستماتیک و خودسرانه از طرف افراد یا به دستور ماموران دولتی انجام گیرد تا فردی را مجبور به دادن اطلاعات، اعتراف کردن و یا هر عمل دیگر کنند».

شکنجه سیستماتیک و حکومتی همواره در ایران چه پیش از انقلاب و چه پس از آن، به ویژه در مورد زندانیان سیاسی رواج داشته است. در جمهوری اسلامی بیش از ۴۵ نوع شکنجه علیه زندانیان سیاسی به کار رفته است. هرچند در قانون اساسی جمهوری اسلامی هرگونه شکنجه جهت گرفتن اقرار ممنوع است اما براساس قوانینی به نام تعزیر یا تنبیه در قانون مجازات اسلامی راه برای هرگونه شکنجه ای تحت این نام باز شده است. در طول حکومت جمهوری اسلامی صدها نفر از مخالفان این حکومت زیر شکنجه جان خود را از دست داده اند.

اما لازم به تاکید است که در قوانین بین المللی هر نوع شکنجه ممنوع می باشد.
ماده پنجم اعلامیه جهانی حقوق بشر می گوید: «هیچکس نباید شکنجه شود یا تحت مجازات یا رفتاری ظالمانه، ضدانسانی و یا تحقیرآمیز قرار گیرد.»
همچنین در ماده هفتم میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی سازمان ملل آمده است: «هیچکس نباید در معرض شکنجه یا رفتار تحقیرآمیز و مجازات غیرانسانی و وحشیانه قرار گیرد.»

امسال اما روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه با روی کار آمدن ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور جدید ملایان، همزمان شده است.
ابراهیم رئیسی از اعضای کمیسیون مرگ در قتل عام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ بود؛ وی همچنین در طی بیش از ۴۰ سال حکومت ملایان بر ایران در ارگانهای مختلف سرکوب نقش اساسی داشته است.

شکنجه سیستماتیک برای سرکوب مخالفان در ایران

شکنجه در دستگاه قضائی و امنیتی رژیم ایران روشی سیستماتیک برای آزار زندانیان سیاسی و عقیدتی است. در دوران ریاست ابراهیم رئیسی در قوه قضاییه، شکنجه و آزار و اذیت زندانیان به‌خصوص زندانیان عقیدتی و سیاسی شدت گرفت؛ از اعمال حبس‌های طولانی انفرادی علیه بازداشت‌شدگان، تا محروم کردن آنان از حق درمان و یا انتقال غیر قانونی زندانی به آسایشگاه بیماران روانی.

عدم دسترسی زندانیان به امکانات اولیه پزشکی و درمانی به‌خصوص در دوران همه‌گیری کرونا در کشور و پایین بودن سطح امکانات بهداشتی در زندان‌ها، نگرانی‌ها درباره سلامت زندانیان در این دوران را بیشتر کرده بود. با این‌حال، مقامات قضایی از اعطای مرخصی و یا آزادی مشروط بسیاری از زندانیان سیاسی و عقیدتی مخالفت کردند.

عدم رسیدگی به موقع به شرایط جسمی بهنام محجوبی باعث شد که جان این زندانی عقیدتی گرفته شود.
این زندانی سیاسی در بازداشت حکومت جان داد در حالی که پزشکی قانونی ایران پیشتر تشخیص داده بود او تاب تحمل حبس را نخواهد داشت.گزارش‌های بسیاری از شدت شکنجه‌های اعمال شده علیه بهنام محجوبی منتشر شده بود. یکی از شکنجه‌های اعمال شده علیه این زندانی عقیدتی انتقال وی به بیمارستان روانپزشکی و بستری کردن وی در آنجا بوده است. رفتاری که در خصوص برخی دیگر از زندانیان عقیدتی و سیاسی در دوران ریاست ابراهیم رئیسی در قوه قضاییه سابقه دارد.

زندانی سیاسی سامان نیک نفس در بازداشت رژیم ایران، تنها دو هفته پیش از انتخابات ریاست جمهوری در ایران جان داد. نیک‌نفس با وجود سابقه‌ی اقدام به خودکشی و نیاز به دریافت «روزانه‌ی دارو» در طول دوران حبس و نیز ضرورت ده‌ها وقت‌ملاقات پزشک طی دوران بازداشت، در زندان به سر میبرد.

در سال‌های ریاست ابراهیم رئیسی در قوه قضاییه، گزارشات بسیاری مبنی بر شکنجه و اعمال خشونت علیه زندانیان منتشر شد.

وضعیت برادران افکاری که ماهها پس از اعدام برادرشان نوید همچنان در سلول انفرادی و تحت شکنجه های روحی و جسمی به سر می‌برند، تنها نمونه ای از فشار و شکنجه زندانیان در دوران رئیسی است.

اعمال فشار بر زندانیان سیاسی خصوصا زندانیان زن در دوران ریاست ابراهیم رئیسی به روش «تبعید در حبس»، با وجود غیرقانونی بودن بسیار معمول بوده است؛ در بسیاری از موارد تبعید زندانیان سیاسی، این اقدام همراه با ضرب و شتم و بدون اطلاع قبلی صورت گرفته است.

ضرب و شتم زندانیان

اخبار ضرب و شتم زندانیان سیاسی در ایران در دو سال گذشته بدل به اخباری هرروزه شده است.

وحید و حبیب افکاری که به همراه برادرشان، نوید افکاری، زندانی سیاسی اعدام شده، در جریان اعتراضات مرداد ۱۳۹۷ در شیراز بازداشت شدند، از حدود ۹ ماه قبل در بند عبرت زندان عادل آباد شیراز که از آن به عنوان بند دربسته نیز یاد می‌شود، نگهداری می شوند. علیرغم آسیب‌های ناشی از ضرب و شتم در دوران بازداشت، این دو تاکنون از رسیدگی پزشکی محروم بوده‌اند.

در روز ۲۷ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰، یک زندانی در پی ضرب و شتم توسط ماموران گارد زندان ارومیه و به دلیل ضربه به سر جان خود را از دست داد. هویت این زندانی “امیر رضایی، اهل ارومیه، ۳۵ ساله می‌باشد. آقای رضایی از حدود ۱۰ سال قبل دوران محکومیت ۲۰ ساله خود را از بابت اتهامات مرتبط با مواد مخدر در زندان سپری می‌کرد.

همچنین در اسفند‌ماه گذشته گزارش شد که یک مرد جوان به نام مهرداد طالشی در بازداشتگاه پلیس آگاهی تهران جان خود را به دلیل ضرب و شتم از دست داد. نیروی انتظامی روز جمعه ۲۴ بهمن ۱۳۹۹، مدعی شد که دلیل جان‌باختن مهرداد طالشی «ایست قلبی» بوده است. این در حالیست که خانواده وی این ادعا را رد کردند.

پیش از این نیز سازمان عفو بین الملل در گزارشی از رواج شکنجه و خشونت شدید در بازداشتگاه ها و زندان های جمهوری اسلامی خبر داده بود.
در گزارش سازمان عفو بین‌الملل با اشاره به شکنجه و بدرفتاری‌های گسترده از سوی پلیس و عوامل اطلاعاتی و امنیتی، آمده است که مقامات قضایی ایران نتوانسته‌اند بازرسی‌های مستقل و بی‌طرفانه از بازداشتگاه‌ها داشته باشند و تضمین کنند که مفاد قانونی مربوط به عدم بازداشت و شکنجه مخفیانه و دیگر بدرفتاری‌ها علیه دستگیرشدگان اجرا شود.

مرگ زندانیان بر اثر شکنجه

بر اساس تحقیقات مانیتورینگ حقوق بشر در ایران، از زمان انتصاب ابراهیم رئیسی به ریاست قوه‌ی قضائیه در اسفندماه سال ۱۳۹۷، دست‌کم ۲۵ زندانی شامل سه زندانی سیاسی – ساسان نیک‌نفس، علیرضا شیرمحمدعلی و بهنام محجوبی – در بازداشت جان داده اند؛ هرچند این تعداد شمار به‌مراتب بالاترِ مرگ بر اثر اعدام را دربرنمی‌گیرد.
این مرگ‌ها به‌دلیل ضرب و شتم و شکنجه در طول بازداشت، محرومیت از درمان پزشکیِ لازم، یا دیگر موارد اهمالِ آشکار یا بدرفتاری از سوی مقامات رخ دادند.
در بسیاری از موارد مقامات قضاییه مدعی خودکشی زندانیان شده‌اند و یا تلاش کرده‌اند مرگ آنها را یک مرگ طبیعی جلوه بدهند. این در حالی است که خانواده‌ها بارها در مصاحبه با رسانه‌ها از حذف سیستماتیک فرزندانشان توسط سیستم قضایی و امنیتی بر اثر شکنجه و یا عدم اجازه دسترسی به امکانات پزشکی سخن گفته‌اند.

مانیتورینگ حقوق بشر ایران از کمیسر عالی حقوق بشر و گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران و سایر مراجع بین المللی خواهان اعزام هیات تحقیق بین المللی برای بررسی وضعیت زندانیان و بخصوص زندانیان سیاسی در ایران است.

مانیتورینگ حقوق بشر ایران همچنین از تمام مجامع بین المللی میخواهد تا مقام‌های رژیم ایران را به‌دلیل شکنجه و بدرفتاری با زندانیان پاسخگو کنند.

دولت‌های سراسر جهان باید رژیم ایران را به خاطر بدرفتاری با زندانیان و محروم کردن آنان از حق درمان که در بسیاری موارد منجر به قتل فراقانونی زندانیان شده، محکوم کنند.

ابراهیم رئیسی، و علی خامنه‌ای، در قبال بازداشت، آزار و مرگ زندانیان سیاسی و عقیدتی، ازجمله بهنام محجوبی و ساسان نیک نفس مسئول‌اند و باید پاسخگو باشند. جامعه جهانی باید توجه جدی‌تری به گزارش‌های شکنجه و مرگ زندانیان در ایران نشان دهد.