بحران درمان و نگرانی‌های فزاینده
افزایش محدودیت‌ها و محرومیت‌ها در بند زنان اوین
گزارش‌های تازه از زندان اوین نشان می‌دهد که طی هفته‌های اخیر مجموعه‌ای از اقدامات محدودکننده و فشارهای امنیتی جدید بر زنان زندانی سیاسی اعمال شده است. قطع کامل جیره خام، تعطیلی آشپزخانه، افزایش شدید قیمت مواد غذایی و کاهش ملاقات‌ها از هر دو هفته یک‌بار به ماهی یک‌بار، مهم‌ترین تغییراتی است که شرایط زندگی ده‌ها زن زندانی را به‌شدت سخت و نگران‌کننده کرده است. خانواده‌ها می‌گویند هزینه تأمین ساده‌ترین نیازهای غذایی به‌شدت افزایش یافته و فشار روانی ناشی از محدودیت ملاقات‌ها بر زندانیان محسوس است.
هم‌زمان، گزارش‌های متعدد نشان می‌دهد که روند درمان زندانیان بیمار با تأخیرهای عمدی، کارشکنی امنیتی و نبود دارو مختل شده و بسیاری از زنان در وضعیت جسمی بحرانی رها شده‌اند. به گفته نزدیکان، «بی‌توجهی در زندان اوین به مرحله خطرناک رسیده و سلامت زنان زندانی را تهدید میکند».
شرایط محیطی فرساینده در بند ۶؛ رطوبت، آلودگی و نبود بازسازی
بند ۶ زنان زندان اوین، که در زیرزمین قرار دارد، در وضعیت بسیار نامناسبی نگهداری می‌شود. رطوبت مداوم، سنگینی هوا، آلودگی کف و دیوارها و بوی نم و فاضلاب فضای بند را آزاردهنده کرده است. بسیاری از زنان از مشکلات تنفسی، درد مفاصل و سردردهای مداوم شکایت دارند. گزارش‌هایی نیز از حضور مداوم موش‌ها در اتاق‌ها و راهروها منتشر شده است؛ مسئله‌ای که امنیت و سلامت زندانیان را تهدید میکند.
آثار باقی‌مانده از حمله و آتش‌سوزی سال‌های گذشته همچنان در بند زنان دیده می‌شود و هیچ بازسازی جدی انجام نشده است. وضعیت فرسوده محیط، همراه با ازدحام و کمبود امکانات اولیه، شرایط را برای زنان سالمند یا بیمار به‌شدت دشوار کرده است.
جمعیت زندانیان و نیازهای درمانی گسترده
در بند زنان زندان اوین حدود ۶۰ زندانی سیاسی و ۶ زندانی مالی نگهداری می‌شوند. بیش از ۱۰ نفر از آنان بالای ۶۰ سال سن دارند و بسیاری به بیماری‌های جدی مانند سرطان، ام‌اس، بیماری قلبی، دیابت، رماتیسم و مشکلات ستون فقرات مبتلا هستند. دسترسی آنان به دارو، اعزام پزشکی و درمان منظم به‌شدت محدود شده و در موارد متعدد به‌طور کامل متوقف است.
محروم کردن زندانیان، به‌ویژه زندانیان سیاسی و عقیدتی، از درمان پزشکی یک سیاست عامدانه و سیستماتیک است و هدف آن، فرسایش جسمی و روانی و شکستن مقاومت زندانیان از طریق رنج تدریجی است.
سه نمونه شاخص از محرومیت درمانی در اوین
آیدا نجف‌لو؛ شکستگی ستون فقرات و بازگرداندن بدون درمان
آیدا نجف‌لو، نوکیش مسیحی زندانی، روز ۱۱ آبان ۱۴۰۴ بر اثر سقوط از تخت دوطبقه دچار شکستگی مهره T12 ستون فقرات شد. باوجود تأیید شکستگی در بیمارستان، بدون دریافت کوچک‌ترین درمان ضروری و در حالی که قادر به حرکت نبود به زندان بازگردانده شد. پس از اعتراض گسترده زندانیان، او برای بار دوم به بیمارستان منتقل شد اما درمان مؤثر همچنان به‌تعویق افتاده و وضعیت او در حال وخامت است.
او پیش‌تر بارها درخواست کرده بود به دلیل رماتیسم و درد شدید کمر اجازه داشته باشد تخت پایین‌تر را استفاده کند؛ درخواستی که نادیده گرفته شد و بی‌توجهی به آن مستقیماً منجر به سقوط و شکستگی مهره شد. اکنون آیدا نجف‌لو تنها با مسکن‌های قوی و کمک دیگر زندانیان قادر به حرکت است و عدم جراحی فوری خطر آسیب دائمی یا فلج را افزایش داده است.
مرضیه فارسی؛ تشدید سرطان و بیماری قلبی در غیاب درمان
مرضیه فارسی، زندانی سیاسی متولد ۱۳۴۶ و مبتلا به سرطان و بیماری قلبی، طی هفته‌های اخیر با علائم شدید از جمله سرگیجه، ضعف عمومی و سردردهای مداوم روبه‌رو شده است. پزشک معالج او داروهای ضروری برای کنترل سرطان تجویز کرده بود اما مسئولان زندان از ورود این داروها جلوگیری کرده‌اند. اعزام او به بیمارستان نیز یا با تأخیرهای طولانی روبه‌روست یا در آخرین لحظه لغو می‌شود.
محرومیت از درمان موجب تشدید بیماری و افزایش خطر بازگشت کامل سرطان شده است. اکنون وضعیت جسمانی او بحرانی است و بی‌توجهی نسبت به سلامت او می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیر داشته باشد.
شیوا اسماعیلی؛ ناتوانی حرکتی و کارشکنی امنیتی در درمان
شیوا اسماعیلی، زندانی سیاسی متولد ۱۳۴۴، پس از انتقال به زندان قرچک دچار کمردرد شدید شد و اکنون نیز با وجود بازگشت به اوین، قادر به حرکت عادی نیست و برای کارهای روزانه به کمک نیاز دارد. با وجود وضعیتی که خطر آسیب دائمی ستون فقرات را ایجاد میکند، وزارت اطلاعات و مسئولان زندان بارها مانع انتقال او به مراکز درمانی تخصصی شده‌اند.
او در ماه‌های اخیر به دلیل شدت درد عملاً زمین‌گیر شده و تنها با داروهای مسکن روز را سپری میکند. علاوه بر این، محرومیت از تماس با فرزندانش فشار روانی مضاعفی بر او وارد کرده و روند وخامت جسمی‌اش را تشدید کرده است.
زنان محکوم به اعدام، احکام سنگین و مادران زندانی
در بند زنان اوین چندین زندانی سیاسی با خطر اعدام روبه‌رو هستند، از جمله وریشه مرادی، پخشان عزیزی و نسیمه اسلام‌زهی. همچنین زنانی مانند فروغ تقی‌پور و مرضیه فارسی احکام طولانی‌مدت دارند. برخی زندانیان، از جمله مادران، همراه فرزندانشان بازداشت شده‌اند و کودکان در شرایط فاقد استانداردهای زندگی و سلامت بزرگ می‌شوند.
زنان اهل سنت از افغانستان، تاجیکستان، هند و اردن نیز در سلول‌هایی جدا از دیگران و بدون امکانات اولیه نگهداری می‌شوند. دو تن از این زنان فرزندان خود را در زندان به دنیا آورده‌اند و حتی به شیر خشک و مراقبت‌های ضروری نوزاد دسترسی ندارند.
تحلیل حقوقی؛ نقض گسترده اسناد بین‌المللی
شرایط بند زنان اوین نقض آشکار مواد کلیدی اسناد بین‌المللی حقوق بشر است، از جمله:
- ماده ۱۰ میثاق حقوق مدنی و سیاسی: رفتار انسانی با زندانیان
- ماده ۱۲ میثاق اقتصادی–اجتماعی: حق سلامت و دسترسی به درمان
- ماده ۷ میثاق مدنی و سیاسی: منع شکنجه و رفتار غیرانسانی
- مواد ۶، ۲۴ و ۲۷ کنوانسیون حقوق کودک: حمایت از مادر و کودک
- قواعد نلسون ماندلا: ضرورت درمان فوری و منع تأخیر عمدی پزشک
محرومیت درمانی، قطع امکانات اولیه، شرایط غیر بهداشتی و محدودیت ملاقات‌ها مجموعه‌ای از رفتارهایی است که ماهیت هدفمند و سیستماتیک دارد.
نتیجه‌گیری و فراخوان اقدام
تشدید فشارهای امنیتی و محرومیت‌های گسترده در بند زنان زندان اوین تصویری روشن از یک سیاست سیستماتیک در قبال زنان زندانی سیاسی ارائه می‌دهد؛ سیاستی که بر پایه محروم‌سازی درمانی، فشار روانی، شکنجه سفید و ایجاد شرایط غیرانسانی بنا شده است.
اقدام فوری برای انتقال زندانیان بیمار به مراکز درمانی تخصصی، بازگرداندن حق ملاقات منظم، رسیدگی به وضعیت مادران و کودکان، رفع محدودیت‌ها و نظارت مستقل بر وضعیت بند زنان، از ضرورت‌های فوری در این پرونده است.
