بالاترین تعداد اعدام‌های ماهانه در بیش از بیست سال گذشته
در اکتبر، با ۱۷۸ اعدام، تقریباً هر چهار ساعت یک اعدام انجام شد
مانیتورینگ حقوق بشر ایران تجزیه و تحلیلی جامع از وضعیت نگران‌کننده اعدامها در ایران در ماه اکتبر ۲۰۲۴ ارائه می‌دهد. این ماه با مجموع حیرت‌انگیز ۱۷۸ اعدام به عنوان بالاترین تعداد ماهانه اعدام در بیش از دو دهه گذشته شناخته شد. این گزارش ماهیت و زمینه این اعدامها را توضیح می‌دهد و به روندهای نگران‌کننده‌ای مانند اعدام زنان، افراد نوجوان و زندانیان سیاسی پرداخته و از جامعه بین‌المللی می‌خواهد اقدامات فوری انجام دهد.
تعداد کل اعدامها
اکتبر ۲۰۲۴ با افزایش شدید اعدامها در ایران مشخص شد، به طوری که ۱۷۸ نفر در طول ماه اعدام شدند. این آمار به معنای حدوداً یک اعدام در هر چهار ساعت است که نشان‌دهنده اجرای بی‌امان و بی‌رحمانه حکم اعدام است. تمایل دستگاه قضایی ایران به استفاده از مجازات اعدام، بخشی از راهبرد گسترده‌تر برای ایجاد ترس در جامعه و حفظ کنترل بر مخالفان است.
جرایم اصلی منجر به این اعدامها شامل جرایم مرتبط با مواد مخدر بود که همچنان بر سیستم قضایی ایران غالب است. بسیاری از اعدام‌شدگان به جرم قاچاق و نگهداری مواد مخدر محکوم شده بودند. اما منتقدان معتقدند که این تمرکز بر جرایم مرتبط با مواد مخدر اغلب مسائل اقتصادی و اجتماعی که موجب اعتیاد و قاچاق می‌شوند را نادیده می‌گیرد.
تفکیک اعدامها
۱. جنسیت و اعدامها: از میان ۱۷۸ اعدام‌شده، پنج نفر زن بودند. پرونده اختر قربانلو که در ۱۷ سالگی به اتهام قتل اعدام شد، تقاطع خشونت مبتنی بر جنسیت و مجازات دولتی را برجسته میکند. قربانلو به اجبار با قربانی خود ازدواج کرده بود که نشان می‌دهد چگونه هنجارهای پدرسالارانه می‌تواند به پیامدهای فاجعه‌باری برای زنان در ایران منجر شود. اعدام او سؤالات عمیقی درباره نقش جنسیت در سیستم عدالت، به ویژه در جرایم مرتبط با خشونت خانگی و ازدواج کودکان مطرح میکند. پرونده‌های دیگر مسائل مشابهی را نشان می‌دهند. زهرا فیضی، زن ۴۱ ساله اهل تبریز، به اتهام قتل اعدام شد که نشان‌دهنده پیامدهای شدید برای زنانی است که در جامعه‌ای مردسالار زندگی می‌کنند. زن دیگری که شناسایی نشده بود، در زندان قزل حصار کرج به اتهام قتل اعدام شد که بی‌توجهی سیستماتیک به ماهیت جنسیتی خشونت را بیشتر نشان می‌دهد. علاوه بر این، دو زن دیگر به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر در کرمان و شیراز اعدام شدند که موضع سختگیرانه دستگاه قضایی در این زمینه‌ها را نشان می‌دهد. این موارد، تقاطع خشونت سیستماتیک، تبعیض جنسیتی و اجرای وحشیانه مجازات اعدام توسط دولت ایران را به نمایش می‌گذارد.
۲. اعدام نوجوانان: در نقض نگران‌کننده کنوانسیون‌های حقوق بشری بین‌المللی، اکتبر همچنین شاهد اعدام یک نوجوان بود. مهدی براهویی که در ۱۷ سالگی به جرم قتل در جریان یک درگیری گروهی متهم شده بود، در تاریخ ۹ اکتبر در زندان زاهدان اعدام شد. ادامه اعدام نوجوانان در ایران با تعهدات این کشور تحت کنوانسیون حقوق کودک، که به آن پیوسته است، مغایرت دارد. اعدام براهویی نه تنها سؤالات اخلاقی ایجاد میکند، بلکه ناتوانی سیستم قضایی ایران در حمایت از جمعیت‌های آسیب‌پذیر را برجسته میکند.
۳. زندانیان سیاسی: جمشید شارمهد، یک دوتابعیتی ایرانی-آلمانی که در ایران زندانی بود، طبق گزارش خبرگزاری میزان، وابسته به دستگاه قضایی، در روز دوشنبه ۲۸ اکتبر اعدام شد. شارمهد که به اتهام “افساد فی‌الارض از طریق طراحی و هدایت فعالیت‌های تروریستی” به اعدام محکوم شده بود، در فوریه ۲۰۲۳ توسط دادگاه انقلاب تهران به این مجازات محکوم شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که او توسط مأموران اطلاعاتی ایران در امارات متحده عربی ربوده شده و سپس به ایران منتقل شده است. در طول بازداشت، شارمهد از حقوق اولیه‌ای مانند دسترسی به وکیل انتخابی و تماس منظم با اعضای خانواده از طریق ملاقات یا تماس تلفنی محروم بود. شارمهد از یک دادرسی منصفانه و براساس قوانین بین المللی محروم شد
زمینه‌های منطقه‌ای و جمعیتی
اعدامها در ماه اکتبر به‌طور نابرابری در سراسر ایران توزیع شد و نشان‌دهنده تفاوت‌های عمده‌ای در مناطق مختلف بود که جوامع اقلیت را به‌ویژه تحت تأثیر قرار داد. تعداد قابل توجهی از اعدام‌شدگان از گروه‌های قومی بلوچ و کرد بودند که نگرانی‌هایی در مورد تبعیض و سرکوب هدفمند ایجاد میکند.
در طول ماه اکتبر ۲۰۲۴، اعدامها در ایران در چندین زندان انجام شد که نشان‌دهنده گسترش وسیع سیستم مجازات اعدام است. زندانهای قابل توجه شامل زندان کرمان، زندان قزل حصار کرج، زندان اهر، زندان مرکزی شیراز و زندان مرکزی زنجان بودند. سایر مکان‌های مهم شامل زندان کاشان، زندان بیرجند، زندان اصفهان (دستگرد)، زندان اهواز (سپیدار) و زندان مرکزی ساری می‌شدند. این فهرست همچنین شامل زندان گنبد کاووس، زندان مرکزی تبریز، زندان همدان، زندان مرکزی سمنان، زندان مرکزی مشهد، زندان یاسوج، زندان دزفول، زندان نقده، زندان رشت، زندان ماکو و زندان زابل می‌شود.
به‌ویژه، زندان قزل حصار در کرج تعداد زیادی از اعدامها را گزارش کرد، از جمله اعدام زنان و افراد اقلیت. زندانهای جنوب شرقی ایران، جایی که بسیاری از افراد بلوچ زندگی می‌کنند، نیز شاهد نرخ بالاتری از اعدامها بودند که نگرانی‌هایی در مورد تبعیض علیه اقلیت‌های قومی را تقویت میکند. این اقدامات نه تنها ترس را در جوامع تحت تأثیر القا میکند، بلکه رویکرد شدید رژیم ایران نسبت به مخالفت و جرم را نیز برجسته می‌سازد.
سکوت رسانه‌ای
بیشتر این اعدامها در شرایط سکوت رسانه‌ای رخ داد، به طوری که اکثر اعدامها توسط رسانه‌های دولتی گزارش نشد. این سکوت نه تنها نشان‌دهنده تلاش‌های دولت ایران برای پنهان کردن واقعیت‌های نقض حقوق بشر خود است، بلکه چالش‌های پیش روی سازمان‌های حقوق بشری در نظارت و گزارش چنین مسائلی را نیز نشان می‌دهد.
رژیم ایران گزارش دادن آمار اعدامها را “حساسیت امنیتی” در نظر می‌گیرد که منجر به ایجاد فضای ترس در اطراف انتشار اطلاعات می‌شود. روزنامه‌نگاران و فعالانی که تلاش می‌کنند در این زمینه‌ها گزارش دهند، اغلب با آزار، زندان یا بدتر از آن مواجه می‌شوند. در نتیجه، احتمالاً تعداد واقعی اعدامها به‌طور قابل توجهی بالاتر از تعداد گزارش‌شده است و بسیاری از آن‌ها بدون هیچ تأیید عمومی یا روند قانونی انجام می‌شود.
درخواست برای اقدام
با توجه به روندهای نگران‌کننده‌ای که در این گزارش بیان شده است، مانیتورینگ حقوق بشر ایران از جامعه بین‌المللی، به‌ویژه سازمان ملل و اتحادیه اروپا، می‌خواهد اقدامات فوری علیه این نقض‌های حقوق بشری انجام دهند. تحقیقاتی مستقل در مورد اعدام‌های فرا‌قانونی در ایران ضروری است تا رژیم به‌خاطر اقدامات خود پاسخگو باشد.
مانیتورینگ حقوق بشر ایران خواستار محکومیت این اقدامات است و از رهبران جهانی درخواست دارد که تحریم‌ها یا اقدامات دیگری را برای فشار به دولت ایران به منظور توقف اعمال کنند. سکوت جامعه بین‌المللی در برابر چنین نقض‌های آشکار حقوق بشر، تنها باعث تشویق رژیم و تداوم اقدامات آن می‌شود.
