زندان زنان قرچک ورامین، در جاده قلعه‌نو تهران – ورامین، جایی در دل بیابان، نه‌تنها محل حبس زنان متهم به جرایم مختلف است، بلکه به روایتی زنده از فراموشی، خشونت سیستماتیک و بی‌عدالتی تبدیل شده است. در این گزارش اختصاصی، نگاهی می‌اندازیم به وضعیت اسفناک زنان زندانی در این زندان؛ زنانی که در فضایی غیرانسانی، گرفتار سیاست سکوت، فساد و بی‌توجهی مطلق به حقوق انسانی‌شان هستند.
شکنجه، خشونت و تهدید؛ روزمرگی زنان زندانی
بنا به شهادت‌های متعددی که از درون زندان قرچک به بیرون رسیده، زنان در این زندان به‌صورت مستمر در معرض شکنجه روحی و جسمی، از جمله ضرب و شتم، آزار جنسی و تحقیر هستند. رئیس زندان، صغری خدادادی، و رئیس اندرزگاه زنان، به همراه برخی از مأموران، متهم به تشکیل یک «مافیای قدرت» هستند که با تهدید، سانسور و اعمال خشونت، هر صدایی را در نطفه خفه می‌کنند.
هرگونه بازدید رسمی از زندان با قفل کردن درهای بند و ایجاد فضای مصنوعی همراه است تا صدای زنان زندانی به هیچ نهادی نرسد. این فضای رعب و وحشت باعث شده بسیاری از زنان از بیان مشکلات و حتی دفاع از حقوق اولیه خود خودداری کنند.
فاجعه بهداشتی و درمانی
قرچک ورامین از نظر بهداشتی در وضعیتی بحرانی قرار دارد؛ تنها دو حمام در بند قابل استفاده است که فاقد در و قفل هستند و دیوارهای نم‌کشیده آن‌ها را لکه‌های زرد و سفید پوشانده است. سیستم فاضلاب غیر بهداشتی، حضور دائمی موش‌ها و کیفیت بسیار پایین غذا، مشکلاتی چون عفونت‌های گوارشی و بیماری‌های پوستی را برای زنان به‌همراه داشته است.
آب آشامیدنی زندان آلوده است و زندانیان مجبورند برای خرید آب سالم پول پرداخت کنند. دستگاه تصفیه آب نیز از کار افتاده و جایگزینی برای آن در نظر گرفته نشده است.
بیماران محروم از درمان؛ از سرطان تا ایدز
در این زندان، بیماران مبتلا به سرطان، ایدز و بیماری‌های قلبی در شرایط بسیار دشواری زندگی می‌کنند. نه‌تنها خدمات پزشکی و درمانی مناسبی دریافت نمی‌کنند، بلکه حتی اجازه ورود داروهای ضروری‌شان از بیرون نیز داده نمی‌شود.
نمونه تلخ این وضعیت، زنی مبتلا به سرطان رحم است که پزشکی قانونی دستور تخلیه فوری لگن او را داده، اما برای مرخصی درمانی‌اش وثیقه‌ای ۱۵ میلیارد تومانی درخواست شده که خانواده‌اش توان پرداخت آن را ندارند. در موارد متعدد، زنان بیمار به دلیل عدم رسیدگی به‌موقع جان خود را از دست داده‌اند؛ مانند عاطفه بنایی که با وجود وخامت وضعیت جسمی‌اش، مدیریت زندان او را متهم به «تمارض» کرد و سرانجام در زندان فوت کرد.
زنان بلاتکلیف پشت میله‌ها
بسیاری از زنان زندانی در قرچک، حتی پس از پایان دوران محکومیت یا پرداخت جریمه نقدی و رد مال، همچنان در حبس باقی مانده‌اند. ضعف در سامانه ابلاغ ثنا و روند کند قضایی باعث شده این زنان فرصت اعتراض و دفاع از خود را از دست بدهند. برخی از آن‌ها سال‌هاست که بلاتکلیف در زندان مانده‌اند، بدون هیچ توضیح شفافی از سوی مسئولان.
در این بین، فساد گسترده نیز بیداد میکند؛ گزارش‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه برخی از محکومان به اعدام توانسته‌اند با پرداخت مبالغ کلان، از زندان خارج شوند. این در حالی است که بیش از ۱۵۰ زن محکوم به اعدام، شامل متهمان به قتل یا قاچاق مواد مخدر، همچنان در زندان باقی مانده و صدایشان شنیده نمی‌شود.
وضعیت بحرانی معیشت و امکانات
زنان زندانی حتی از ابتدایی‌ترین امکانات نیز محروم هستند؛ از جمله روزنامه، خودکار رنگی یا لاک غلط‌گیر. سیستم سرمایشی و گرمایشی زندان ناکارآمد است و گاه باعث سرما یا گرمای شدید می‌شود که سلامت زنان را تهدید میکند. هیچ برنامه توانمندسازی یا آموزش موثری در زندان اجرا نمی‌شود و زنان با احساس ناامیدی روزگار می‌گذرانند.
کیفیت پایین غذا هم به مشکلی جدی تبدیل شده است؛ از برنج کپک‌زده تا غذاهای فاسد، که سلامت جسمی زنان را به خطر می‌اندازد.
روایت زنان فراموش‌شده
در میان روایت‌های متعدد، سرگذشت‌هایی تلخ‌تر از بقیه به چشم می‌خورد؛ زنی خارجی به نام «لیفن یان» که بدون تسلط به زبان فارسی و بدون حضور مترجم در دادگاه، در زندان قرچک گرفتار شده است. شریک او با پرداخت ۲۵۰ هزار دلار آزاد شد، اما یان همچنان در حبس به‌سر می‌برد.
همچنین خانمی ۶۷ ساله که به‌دلیل بدهی مالی در زندان است، عمل قلب باز انجام داده اما از دریافت داروهای حیاتی خود محروم مانده است.
