سرکوب سازمان‌یافته زندانیان عقیدتی اهل سنت در زندان وکیل‌آباد
مقدمه
زندان وکیل‌آباد مشهد یکی از بدنام‌ترین زندانهای ایران در زمینه نقض حقوق بشر است. یکی از بندهای این زندان، محل نگهداری بسیاری از زندانیان سیاسی، عقیدتی و اقلیتهای مذهبی است که تحت شرایط غیرانسانی و سرکوب گسترده قرار دارند. در میان این زندانیان، اهل سنت یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌هایی هستند که با تبعیض سیستماتیک، محرومیت از حقوق اولیه، شکنجه و حتی اعدام‌های فراقضایی مواجه‌اند. گزارش حاضر به بررسی وضعیت این زندانیان و موارد مستند از نقض حقوق آنان می‌پردازد.
۱. تبعیض مذهبی و سرکوب سیستماتیک
زندانیان اهل سنت در زندان وکیل‌آباد تحت فشارهای گسترده‌ای قرار دارند.
برگزاری نماز جماعت و سایر مراسم مذهبی اهل سنت در زندان ممنوع است و هرگونه فعالیت مذهبی با برخوردهای امنیتی مواجه می‌شود.
برخی زندانیان گزارش داده‌اند که به دلیل مقاومت در برابر تغییر مذهب، با شکنجه و سلول انفرادی مجازات شده‌اند.
۲. محرومیت از حداقل حقوق انسانی؛ شرایط غیرقابل تحمل زندانیان اهل سنت
این زندانیان نیز همچون سایر زندانیان، از امکانات بهداشتی و درمانی برخوردار نیستند. بسیاری از آنها به بیماری‌های مزمن دچار شده‌اند اما از حق درمان محروم‌اند.
وضعیت تغذیه در زندان بسیار نامناسب بوده و بسیاری از زندانیان به دلیل سوءتغذیه دچار ضعف و بیماری‌های جدی شده‌اند.
دسترسی به آب آشامیدنی سالم محدود است و کیفیت پایین آب باعث ایجاد مشکلات گوارشی و بیماری‌های کلیوی در میان زندانیان شده است.
۳. شرایط زندانیان اهل سنت در بند ۶-۱ زندان وکیل‌آباد
این دسته از زندانیان عمدتاً در بند ۶-۱ زندان وکیل‌آباد مشهد نگهداری می‌شوند که به لحاظ شرایط و امکانات یکی از بدترین بندهای این زندان محسوب می‌شود.
این بند به‌شدت شلوغ است و بسیاری از زندانیان مجبورند در شرایط نامناسب و غیرانسانی بسربرند.
بنا به گزارشات داخل زندان، محل نگهداری این زندانیان بسیار آلوده و کثیف است و آب حمام و سرویس بهداشتی طبقه بالا روی سرشان می‌ریزد. زندانیان در این سالن بدلیل وجود حشرات موذی ساس، شپش و سوسک بشدت تحت فشارند.
آنها در کنار مجرمان خطرناک و متهمان جرائم خشن نگهداری می‌شوند که این مسئله امنیت جانی آنها را به خطر انداخته است.
محرومیت از تماس با خانواده، نبود خدمات درمانی و اعمال فشارهای روانی و جسمی از دیگر مشکلات زندانیان این بند است.
۴. شکنجه، اعتراف اجباری و تهدید خانواده‌ها؛ واقعیتی تلخ در زندان وکیل‌آباد
گزارش‌هایی از زندانیان در وکیل آباد وجود دارد که نشان می‌دهد آنها تحت شکنجه‌های وحشیانه قرار گرفته و مجبور به اعترافات اجباری شده‌اند که اغلب در دادگاه‌های ناعادلانه علیه آنان استفاده شده است.این شکنجه‌ها شامل استفاده از شوکر برقی، کابل، ضرب‌وشتم و اسپری فلفل به نواحی حساس بدن است.
مأموران زندان برای اعمال فشار بیشتر، خانواده‌های این زندانیان را تهدید به طلاق، آزار و تجاوز کرده‌اند.
۵. اعدام‌های پنهانی بدون محاکمه عادلانه؛ جنایت بی‌مجازات رژیم ایران
بسیاری از زندانیان اهل سنت بدون محاکمه عادلانه و بدون دسترسی به وکیل مستقل، با اتهامات واهی مانند عضویت در «جبهه همبستگی ملی اهل سنت» بدون ارائه هیچ‌گونه شواهد معتبر به اعدام محکوم شده‌اند.
اجرای ناگهانی احکام اعدام بدون اطلاع خانواده زندانیان، به‌ویژه در سال‌های اخیر، افزایش یافته است.
۶. اسامی و سرنوشت زندانیان اهل سنت؛ اسنادی از ظلم و بی‌عدالتی
فرهاد شاکری، عیسی عیدمحمدی، عبدالحکیم عظیم گرگیج و عبدالرحمن گرگیج در سال ۱۳۹۴ بازداشت و به اتهام‌های واهی محاکمه شدند. حکم اعدام آنان چندین بار صادر و تأیید شده است.
عبدالباسط اورسن به ۱۵ سال حبس محکوم شده و از رسیدگی پزشکی محروم است.
حمید راست بالا، محمدعلی آرایش و کبیر سعادت جهانی در دی‌ماه ۱۳۹۹ به طور ناگهانی و بدون اطلاع قبلی به خانواده‌هایشان اعدام شدند. این زندانیان عقیدتی در روند دادرسی از حق داشتن وکیل منتخب محروم بوده‌اند.
۷. استمداد از جامعه جهانی؛ درخواستی که نباید نادیده گرفته شود
در ۲۵ دی ۱۴۰۳، شش تن از زندانیان اهل سنت محبوس در زندان وکیل‌آباد مشهد، عیسی عیدمحمدی، فرهاد شاکری، حبیب پیرمحمدی، عبدالرحمن گرگیج، عبدالباسط اورسن و عبدالحکیم عظیم گرگیج با ارسال نامه‌ای خطاب به دبیرکل سازمان ملل و عفو بین‌الملل، خواستار مداخله فوری جامعه بین‌المللی برای پایان دادن به شکنجه‌ها و شرایط غیرانسانی زندانیان از جمله زندانیان اهل سنت در زندان شدند.
۸. زندان وکیل‌آباد در تضاد با قوانین بین‌المللی حقوق بشر
- سرکوب زندانیان عقیدتی و اقلیتهای مذهبی، ناقض اسناد بین المللی حقوق بشر از جمله ماده ۲، ۱۸ و ۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر و همچنین ماده ۱۸ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی است.
- برخورداری افراد از حق روند دادرسی عادلانه توسط دادگاهی بی طرف از جمله موارد مورد تاکید در ماده ۱۰ اعلامیه جهانی حقوق بشر است.
- عدم امکان دسترسی به وکیل و محرومیت فرد از دسترسی به سایر ملزومات در یک فرآیند دادرسی ناقض ماده ۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده ۹ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مصوب ۱۶ دسامبر ۱۹۶۶ است.
- ماده ۵ از قانون آئین دادرسی کیفری بر اطلاع یافتن متهم در اسرع وقت از اتهامات انتسابی و فراهم کردن حق دسترسی به وکیل و سایر حقوق دفاعی مذکور در قانون تاکید کرده است
۹. سکوت سازمانهای حقوق بشری؛ مجوزی برای ادامه سرکوب زندانیان عقیدتی؟!
- با وجود گزارش‌های متعدد زندانیان، وکلا و نهادهای حقوق بشری درباره وضعیت وخیم زندانیان اهل سنت در ایران، سازمانهای حقوق بشری بین المللی اقدامات عملی قابل توجهی برای جلوگیری از این جنایات انجام نداده‌اند.
- بی‌عملی این سازمان‌ها باعث ادامه و تشدید سرکوب شده و به رژیم ایران اجازه داده است که بدون هیچ‌گونه هزینه‌ای به سرکوب سیستماتیک زندانیان عقیدتی ادامه دهد.
- فشار بیشتری از سوی نهادهای بین‌المللی ضروری است تا این سازمان‌ها به مسئولیت خود در قبال زندانیان اهل سنت و دیگر اقلیتهای مذهبی عمل کنند.
10. فراخوان اقدام فوری؛ جهان باید برای نجات زندانیان تحت حاکمیت رژیم ایران بپاخیزد
- سازمان ملل، عفو بین‌الملل و سایر نهادهای حقوق بشری باید فشار بیشتری بر حکومت ایران وارد کنند تا از اجرای احکام اعدام جلوگیری شود.
- درباره شکنجه، اعترافات اجباری و سایر نقض‌های حقوق بشر تحقیقات مستقل بین‌المللی در زندان وکیل‌آباد باید انجام شود.
نتیجه‌گیری: وکیل‌آباد، نماد سرکوب مذهبی؛ زمان اقدام علیه نقض حقوق بشر فرا رسیده است.
وضعیت زندانیان در زندان وکیل‌آباد مشهد از جمله زندانیان عقیدتی و اهل سنت، نشان‌دهنده نقض سیستماتیک حقوق بشر در ایران است. این زندانیان نه‌تنها از آزادی مذهبی محروم‌اند، بلکه تحت بدترین شرایط ممکن قرار دارند. برای پایان دادن به این بی‌عدالتی، اقدام فوری از سوی جامعه بین‌المللی ضروری است.
