همزمان با برگزاری روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام در تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۲۴، نرخ اعدامها در ایران به سطح نگران‌کننده‌ای افزایش یافت که نگرانی‌های جدی در مورد وضعیت حقوق بشر در این کشور را برانگیخت. علیرغم درخواست‌های بین‌المللی برای لغو این مجازات و ادعاهای رئیس‌جمهور جدید مبنی بر اصلاحات، ایران همچنان یکی از پیشتازان اجرای اعدام در جهان است.
هفته‌ای پر از تناقض
در تضاد آشکار با جنبش جهانی علیه مجازات اعدام، ایران حداقل ۲۲ اعدام را در هفته منتهی به روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام و در روز برگزاری آن انجام داد. این افزایش در اعدامها در حالی رخ می‌دهد که رئیس‌جمهور تازه‌منتخب، مسعود پزشکیان، مدعی است که نماینده یک برنامه اصلاحی است.
بر اساس گزارشات، از ۱۰ اکتبر ۲۰۲۳ تا ۹ اکتبر ۲۰۲۴، حداقل ۸۸۷ اعدام در زندانهای مختلف ایران انجام شده است. این رقم خیره‌کننده نشان‌دهنده شکاف عمیق بین اقدامات ایران و اجماع رو به رشد جهانی علیه مجازات اعدام است.
اعدام‌های اخیر
روزهای ۸ تا ۱۰ اکتبر ۲۰۲۴ شاهد ۲۰ اعدام در سراسر ایران بود:
-در ۱۰ اکتبر، دو زندانی از جمله برهان انصاری در زندان ارومیه اعدام شدند. انصاری به جرم قتل سه سال پیش محکوم شده بود.
-در ۹ اکتبر، تعداد اعدامها به ۱۵ نفر رسید .یکی از آن‌ها یک نوجوان بود. شش مورد از این اعدامها در زندان قزل حصار انجام شد. در میان اعدام‌شدگان، احمد ناروئی (۳۳ ساله)، محمد اسحاق‌زهی (۳۱ ساله)، صفایی و مهدی براهویی (۲۱ ساله) بودند. براهویی به خاطر جرمی که گفته می‌شود در سن ۱۷ سالگی مرتکب شده بود، اعدام شد. دو تبعه افغان نیز به اتهام تجاوز اعدام شدند.
-در ۸ اکتبر، سه زندانی به نام‌های اصغر قربانی، یاسین امیری و سهیل حبیب‌اللهی در زندان مرکزی شیراز به اتهامات مرتبط با مواد مخدر اعدام شدند. امیری که اهل سوسنگرد بود، سرپرست یک خانواده چهار نفره بود. در همان روز، یونس پیروزی (۴۸ ساله) در زندان اردبیل به دلیل محکومیت به قتل که از سه سال پیش داشت، اعدام شد.
روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام
روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام که از سال ۲۰۰۳ هر ساله در ۱۰ اکتبر برگزار می‌شود، با هدف افزایش آگاهی درباره شرایط محکومان به اعدام و ترویج لغو این مجازات برگزار می‌گردد. این روز با حمایت بسیاری از سازمان‌های غیر دولتی، دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی مانند عفو بین‌الملل، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد برگزار می‌شود. شورای اروپا نیز از سال ۲۰۰۷، ۱۰ اکتبر را به عنوان روز اروپایی مبارزه با مجازات اعدام معرفی کرده است.
ادعاهای اصلاح‌طلبانه در برابر واقعیت
ادعای رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان مبنی بر اصلاح‌طلب بودن، به شدت با تداوم نرخ بالای اعدامها زیر سوال می‌رود. این تناقض میان گفتار دولت و اقدامات آن، پرسش‌هایی را درباره صداقت در تلاش‌های اصلاحی و عمق تغییرات ممکن در نظام سیاسی کنونی ایران برمی‌انگیزد.
نتیجه‌گیری
در حالی که جامعه بین‌المللی به سوی حذف مجازات اعدام حرکت میکند، اقدامات ایران در این هفته نمادین، چالش‌های حقوق بشری این کشور را برجسته میکند. افزایش اعدامها، به ویژه در مواجهه با مخالفت جهانی، بر نیاز فوری به اصلاحات واقعی و پایبندی به استانداردهای بین‌المللی حقوق بشر تأکید دارد. اعدام یک مجرم نوجوان و تعداد بالای اعدام‌های مرتبط با مواد مخدر نیز بر اختلاف بین رویه‌های ایران و معیارهای بین‌المللی تأکید میکند. جهان در حالی شاهد این تناقضات است که ادعاهای پیشرفت و اصلاح از سوی رهبران ایران همچنان با اقدامات آنان در تضاد قرار دارد.
