کودک همسری، سیاست‌های غلط حکومتی برای ایجاد فاجعه اجتماعی
به گزارش مرکز آمار ایران، سال گذشته ۳۱ هزار و ۳۷۹ دختر ۱۰ تا ۱۴ ساله ازدواج کرده‌اند، این رقم بیانگر رشد ۱۰.۵ درصدی «کودک همسری» در ایران است.
این آمار منتشره تنها نسبت ازدواج‌های ثبت شده در سازمان ثبت احوال ایران را نشان می‌دهد و هنوز معلوم نیست تعداد ازدواج زیر سن قانونی که به ثبت رسمی نرسیده چقدر است.
این وضعیت در حالی است که سازمان ثبت احوال ایران می‌گوید در شش ماه نخست سال جاری نزدیک به ۷۹۱ نوزاد از مادران ۱۰ تا ۱۴ ساله متولد شده‌اند. به گزارش ایسنا، این آمار مربوط به فاصله زمانی ۳۰ اسفند ۱۳۹۹ تا ۱۶ مهر امسال است. ۳۴۶ نوزاد در بهار سال جاری متولد شده‌اند که مادران آنها کمتر از ۱۵ سال سن داشته‌اند
محمد‌علی مظاهری رئیس دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی در رابطه با افزایش کودک همسری و کودک مادری گفت: «پیامد فوری و اجتناب‌ناپذیر کودک همسری، کودک مادری است؛ کودکی که باید مراقبت از او انجام شود، حالا باید مراقب یک کودک دیگر هم باشد.»
سیاست‌های غلط حکومتی برای ایجاد فاجعه اجتماعی
لازم به تأکید است که کودک همسری در ایران یک مسئله فرهنگی نیست بلکه به دلیل سیاست های حکومتی تبدیل به یک فاجعه اجتماعی شده است. در ماه‌های گذشته، علی خامنه‌ای در دیداری با مداحان، ضمن اشاره به لزوم فرزندآوری و ازدواج به هنگام، از آنها خواسته بود برای ترویج به گفته او «این دو نیاز امروز و فردای کشور» نقش آفرینی کنند. دولت کنونی ایران نیز سعی کرده است در راستای پیاده‌سازی چنین سیاست‌هایی انواع مشوق‌ها را ارائه دهد. بالا بردن وام ازدواج یکی از این مشوق‌هاست. معاون وزیر جوانان، محمدمهدی تندگویان نیز از افزایش آمار سالانه کودک همسری به دلیل افزایش وام ازدواج خبر داد. وی گفت: «در ازدواج سنین پایین به ویژه دختران زیر ۱۳سال هر سال آمار افزایشی داریم.» (خبرگزاری حکومتی ایلنا- ۱۵ تیر ۱۴۰۰)
فقر و تنگ دستی مساوی با افزایش کودک همسری در خانواده‌های تهی‌دست
بسیاری از خانواده‌های تهی‌دست و زیر خط فقر در ایران به امید همین وام‌ها کودکان‌شان را به ازدواج وامی‌دارند. بیشترین آمار ازدواج دختر بچه ها مربوط به استان های مرزی کشور است. مشکلات اقتصادی و معیشتی، فقر و محرومیت خانواده ها در این استان ها منجر به آن شده که برخی خانواده ها، دختران کم سن و سال خود را وادار به ازدواج کنند. اغلب کودک همسری‌ها در میان دختران کم‌سال و مردان بزرگسال و کهنسال صورت می‌گیرد. تا جایی كه حتی برخی خانواده‌های فقیر دختران کم‌سال خود را به ازدواج موقت هم مجبور می‌کنند. یکی از عوامل چنین ازدواج‌هایی میزان مهریه عروس است که داماد باید به عروس و یا به خانواده او بپردازد که یکی از بزرگ‌ترین منابع تأمین زندگی خانواده‌های فقیر است.
به گفته محمدرضا محبوب فر ، “در ۴ ماه گذشته قیمت مسکن و کالاهای اساسی در ایران به طور متوسط ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش یافته است و این باعث افزایش خط فقر شده است.”
اگر چه مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۹ طرح ممنوعیت ازدواج دختران زیر ۱۵ سال و پسران زیر ۱۸ سال را تصویب کرد، اما شورای نگهبان آن را رد کرد، و ولیِ کودک می‌تواند به شرط رعایت «مصلحت» اجازه ازدواج را از دادگاه بگیرد.
بسیاری از فعالان اجتماعی بر لزوم مبارزه با کودک همسری تأکید کرده اند اما هیچ گاه قانون منع ازدواج های زودهنگام به تصویب نرسیده و همچنان شاهد آن هستیم که آمار کودک همسری در ایران «حدود ۳۰درصد از متوسط جهانی بالاتر است.»
جاوید رحمان گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران در تازه‌ترین گزارش خود با اشاره به رواج کودک‌همسری در این کشور گفت، در جمهوری اسلامی «همچنان با زنان و دختران به عنوان شهروند درجه دو رفتار می‌شود.»
